Ταύτιση ή κατανόηση;

Χωρίς τον κίνδυνο να υπερβάλλω, μπορώ να πω ότι ο ανθρώπινος ψυχισμός είναι 100% διαστρεβλωμένος. Η κατάντια του πολιτισμού μας, παρ΄ όλα τα τεχνολογικά επιτεύγματά του, οφείλονται ακριβώς σε αυτήν την στρεβλή ψυχοσύνθεση.

Από μικροί αναπτύσσουμε την συνήθεια να ταυτιζόμαστε είτε θετικά είτε αρνητικά με τα γεγονότα της ζωής. Όταν είμαστε μικροί μιμούμαστε τις συνήθειες και αντιδράσεις των μεγάλων. Και οι ενήλικες ξέρουν να κάνουν μόνο δύο πράγματα μπροστά σε ένα γεγονός:

1) Αντιδρούν με υπερβολικό συναισθηματισμό.

2) Αντιδρούν με υπερβολική αναισθησία.

Εκείνο που δεν κάνουν ποτέ, είναι το να αναλύσουν την κατάσταση και να την ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΝ.

Υπάρχει μία μέση οδός, μια τρίτη κατάσταση που θα ονομάσω «μη ταύτιση με το γεγονός». Θα προσπαθήσω να σας εξηγήσω αυτήν την τρίτη κατάσταση.

Η ζωή έρχεται σε εμάς με την μορφή εντυπώσεων.

Έχετε προσέξει το γεγονός ότι όλοι οι άνθρωποι προσπαθούν να βρίσκονται σε συνεχή επαφή με άλλους ανθρώπους και ότι το βράδυ συνωστίζονται σε μέρη με φασαρία, φώτα και θόρυβο;

Έχετε προσέξει ότι τα ήσυχα μέρη συνήθως είναι και χωρίς ανθρώπους;

Οι πόλεις δεν έλκουν τον κόσμο μόνο γιατί εκεί βρίσκει κανείς πιο εύκολα δουλειά. Ο κόσμος έλκεται κυρίως από την φασαρία, τον λαμπερό φωτισμό και το πλήθος. Στην πόλη "υπάρχει ζωή" όπως λέγεται.

Ποιος όμως είναι ο κοινός παρονομαστής σε όλα αυτά; Είναι εύκολο αν κάτσει κανείς να το σκεφτεί: Το νευρικό μας σύστημα, ο νους μας ουσιαστικά, τρέφεται με εντυπώσεις. Στην ύπαιθρο οι εντυπώσεις είναι ελάχιστες. Τότε -πολύ απλά- ο νους μας αντιδρά αισθανόμενος ανία. Οι άνθρωποι επομένως επιζητούν την πόλη με την «ζωή» της που φυσικά παρέχει τεράστιο αριθμό αλλά και τεράστια ποικιλία εντυπώσεων.

Φυσικά οι άνθρωποι κάνουν ότι και με το φαγητό. Πεινασμένοι, καταπίνουν αμάσητο το φαγητό και έτσι παθαίνουν βαρυστομαχιά. Πεινασμένοι, καταπίνουν «αμάσητες» τις εντυπώσεις και έτσι παθαίνουν «ψυχολογική βαρυστομαχιά».

Αλλά πριν απ’ όλα τι είναι μία εντύπωση; Ορίστε τι λέει το λεξικό: «Εντύπωση είναι το αποτέλεσμα το οποίο έχει κάποιο γεγονός, θέαμα, πρόσωπο κλπ στην ψυχή ή στην μνήμη μας». Με απλά λόγια εντύπωση είναι κάτι που «τυπώνεται μέσα» μας. Μία εικόνα, ένας ήχος, ένα γεγονός αφήνει μέσα στον ψυχισμό μας ένα ίχνος, ένα «αποτύπωμα». Δεν μπαίνει φυσικά στον ψυχισμό μας το ίδιο το γεγονός, αλλά μία «φωτογραφία» του, την οποία ονομάζουμε εντύπωση. Γι’ αυτό εξάλλου, όταν θέλουμε να τονίσουμε ότι δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι για κάτι λέμε «έχω την εντύπωση ότι…».

Η ζωή λοιπόν μας έρχεται σε κύματα εντυπώσεων. Υπάρχουν καλές εντυπώσεις, κακές εντυπώσεις και αδιάφορες εντυπώσεις. Θα μπορούσαμε να πούμε επίσης ότι υπάρχουν «κοντινές» και «μακρινές» εντυπώσεις. Κοντινές εντυπώσεις μπορούμε να ονομάσουμε εκείνες που έχουν σχέση με πράγματα που μας ενδιαφέρουν άμεσα. Για αυτόν τον λόγο, η εντύπωση ενός αυτοκινήτου που καίγεται είναι διαφορετική από την εντύπωση του δικού μας αυτοκινήτου που καίγεται.

Έτσι όλοι καταπίνουμε «αμάσητες» τις εντυπώσεις που δεχόμαστε από την ζωή. Με τις ευχάριστες εντυπώσεις μένουμε ευχαριστημένοι. Με τις δυσάρεστες εντυπώσεις μένουμε δυσαρεστημένοι. Αυτό συνεχίζεται επ’ άπειρον γιατί τα κύματα των εντυπώσεων (τα οποία προέρχονται από τα συμβάντα της ζωής) είναι συνεχή.

Με αυτόν τον τρόπο όμως παθαίνουμε αυτό που παθαίνουν και οι ναρκομανείς. Αν πάρουν την δόση τους «ανεβαίνουν ψυχολογικά» όπως ακριβώς συμβαίνει και με μία ευχάριστη εντύπωση. Όταν δεν έχουν την δόση τους «πέφτουν ψυχολογικά» όπως ακριβώς συμβαίνει και με μία δυσάρεστη εντύπωση.

Έτσι ουσιαστικά υποφέρουμε από αυτόν τον καταιγισμό των αντιθέτων εντυπώσεων. Και το χειρότερο είναι ότι ούτε καν υποψιαζόμαστε ότι μπορούμε να κάνουμε κάτι για αυτό.

Συνήθως έχουμε την τάση να πηγαίνουμε στα άκρα. Επομένως υποφέρουμε όχι τόσο από το άσχημο συμβάν αλλά από την ένταση που βιώνουμε. Για παράδειγμα: Λόγω ενός ευχάριστου γεγονότος είσαι χαρούμενος. Φτάνεις να νοιώθεις «τρελή χαρά». Ας βαθμολογήσουμε το συναίσθημα με +10.

Την επόμενη στιγμή θα σου τύχει ένα άλλο γεγονός. Κάποιος θα σε βρίσει. Τότε εσύ θα θυμώσεις και θα φτάσεις στο αντίθετο άκρο νοιώθοντας «τρελό θυμό». Ας βαθμολογήσουμε το συναίσθημα με -10.

Τότε η διαφορά που βιώνεις είναι 20.

Αν υποθέσουμε ότι κάνεις μία μετατροπή εντύπωσης στην χαρά και την κάνεις +5 και τον θυμό τον κάνεις -5, τότε η συνολική διαφορά θα είναι 10. Επομένως ο ψυχισμός σου θα κλυδωνιστεί λιγότερο.

Αναφέρει κάποιος συγγραφέας για το θέμα αυτό:
Ο έλεγχος είναι κάτι διαφορετικό. Ο σοφός μπορεί να είναι χα­ρού­μενος, όμως ποτέ γεμάτος από τρελή φρενίτιδα. λυπημένος αλλά ποτέ απελπισμένος και απογοητευμένος. Ήρεμος ανάμεσα στην βία, εγκρατής μπροστά στα όργια, αγνός ανάμεσα στην λαγνεία κλπ…
Πρέπει να προσπαθούμε να μην ταυτιζόμαστε ούτε με τα δυσάρεστα αλλά ούτε και με τα ευχάριστα γεγονότα της ζωής. Απώτερος σκοπός η «μη ταύτιση», η χριστιανική απάθεια (α στερητικό και πάθος). Σε αυτήν την κατάσταση μπορείς να βιώνεις τα γεγονότα χωρίς να συμμετέχεις ψυχολογικά και επομένως χωρίς να υποφέρεις.

Εκείνο που πρέπει λοιπόν να γίνει είναι πολύ απλό (και ως εκ τούτου πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί). Πρέπει να διαλέγουμε τις εντυπώσεις που θα «φάμε» και θα πρέπει επιπλέον να τις «μασάμε καλά». Ακριβώς όπως κάνουμε και με το φαγητό.

Η εργασία αυτή λέγεται «μετατροπή εντυπώσεων».

Αλλά πως μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο; Θα προσπαθήσω να δώσω μία ιδέα για αυτό το σπουδαίο θέμα. Αν προσέξετε, μία ευχάριστη εντύπωση σας κάνει να ξεχνάτε μία δυσάρεστη. Με κάποιον μυστηριώδη τρόπο η μία εντύπωση φαίνεται ότι προκαλεί την αναίρεση της άλλης. Εδώ βρίσκεται και το κλειδί του όλου θέματος.

Όταν έρθει μέσω των αισθήσεών μας μία μορφή του εξωτερικού κόσμου, δεν πρέπει να μας ενδιαφέρει αν είναι ευχάριστη ή δυσάρεστη. Εκείνο που πρέπει να μας ενδιαφέρει είναι να την προλάβουμε στο σημείο της εισόδου στον ψυχισμό μας πριν γίνει «εν-τύπωση». Στο σημείο εισόδου έχουμε την δυνατότητα να την «μασήσουμε». Αυτό γίνεται εάν προσπαθήσουμε να αντιπαραθέσουμε διανοητικά μία μορφή αντίθετη με αυτήν που έρχεται από τα παράθυρα των αισθήσεων. Η παρακάτω ιστορία είναι αρκετά διαφωτιστική:

Ήταν κάποτε ένας φτωχός γεωργός που είχε έναν γιο. Καλλιεργούσε το χωράφι του χρησιμοποιώντας μία φοράδα που είχε αγοράσει με χίλιες δύο στερήσεις. Κάποια μέρα η φοράδα αφήνιασε και εξαφανίστηκε στο δάσος. Τότε όλοι οι χωρικοί είπαν:

-Πω πω, τι ατυχία! Τόσο φτωχός και του έτυχε αυτό, τώρα που σε λίγο αρχίζει το όργωμα.

Και εκείνος όταν τα άκουγε αυτά έλεγε:

-Και πως ξέρετε ότι ήταν για κακό;

Μετά από μερικές μέρες η φοράδα επέστρεψε και μαζί της ήταν και ένα άγριο αρσενικό, το οποίο και την άφησε έγκυο. Τότε οι χωρικοί άρχισαν να λένε:

-Πω πω τι τύχη! Τώρα έχει δύο άλογα και σε λίγο θα αποκτήσει και τρίτο.

Και εκείνος όταν τα άκουγε αυτά έλεγε:

-Και πως ξέρετε ότι ήταν για καλό;

Μετά από μερικές μέρες ο γιος του προσπάθησε να ημερέψει το αρσενικό άλογο. Αλλά εκείνο τον έριξε από την πλάτη του με αποτέλεσμα να του σπάσει το πόδι. Τότε πάλι όλοι οι χωρικοί είπαν:

-Πω πω, τι ατυχία! Πάνω που πήγε να του χαμογελάσει η τύχη του συνέβη αυτό το πράγμα.

Και εκείνος όταν τα άκουγε αυτά έλεγε:

-Και πως ξέρετε ότι ήταν για κακό;

Μετά από μερικές μέρες έφτασαν στο χωριό στρατιώτες και επιστράτευσαν όλους τους νέους γιατί είχε ξεκινήσει πόλεμος με το διπλανό βασίλειο. Φυσικά δεν πήραν τον γιο του γεωργού με το σπασμένο πόδι. Η ιστορία τελειώνει με το ότι ο γεωργός, πάντοτε, όταν έβλεπε ένα ευχάριστο γεγονός έλεγε: «Και πως ξέρετε ότι ήταν για καλό; Ενώ όταν έβλεπε ένα δυσάρεστο γεγονός έλεγε: «Και πως ξέρετε ότι ήταν για κακό;».

Αυτό είναι ένα παράδειγμα μετατροπής μιας εντύπωσης. Με αυτόν τον τρόπο μία όμορφη εντύπωση δεν μας γοητεύει και μία άσκημη εντύπωση δεν μας απο-γοητεύει.

Αυτό δεν σημαίνει ότι μία ευχάριστη εντύπωση θα πάψει να είναι ευχάριστη και το αντίθετο. Θα συνεχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας αλλά με τρόπο λίγο διαφορετικό από εκείνον που έχουμε συνηθίσει μέχρι τώρα. Έτσι θα αρχίσει να επικρατεί στον ψυχισμό μας φυσική και αυθόρμητη ηρεμία. Ο νους μας θα αρχίσει να είναι πιο χαλαρός, ενώ η ψυχική και σωματική ένταση θα αρχίσει να εξαφανίζεται. Και αυτό θα είναι το πρώτο βήμα στον δρόμο προς την εσωτερική ολοκλήρωση (για όποιον τουλάχιστον την ψάχνει).