Άνδρες: είδος υπό εξαφάνιση

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 20/12/08
Ο πλανήτης εκθηλύνεται: χημικές ουσίες αλλοιώνουν το αρσενικό φύλο σε ζώα και άνθρωπο
Από τον ΣΠΥΡΟ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Αρσενικά ζαρκάδια χωρίς όρχεις, αρσενικά ψάρια που γεννούν αβγά, ερμαφρόδιτες αρκούδες, αλιγάτορες με πέος υπό εξαφάνιση, φάλαινες με μειωμένο αριθμό σπερματοζωαρίων. Το ζωικό βασίλειο, από τα σπονδυλωτά μέχρι τα ψάρια και από τα κατώτερα θηλαστικά μέχρι τον άνθρωπο, σταδιακά εκθηλύνεται. Πού όμως οφείλεται αυτός ο σταδιακός εκθηλυσμός; Σε μια σειρά από χημικές ουσίες, οι οποίες «μολύνουν» τα χαρακτηριστικά του φύλου, κυρίως του αρσενικού.

Σε αυτό το άκρως ανησυχητικό συμπέρασμα καταλήγει μια από τις μεγαλύτερες έρευνες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα με αντικείμενο τις αλλαγές που έχουν σημειωθεί στη φυλετική διαφοροποίηση των ζώων. Η μεγάλη αυτή έρευνα κατάφερε να συγκεντρώσει και να αξιολογήσει τα αποτελέσματα πάνω από 250 διαφορετικών πανεπιστημιακών ερευνών με το ίδιο αντικείμενο σε ολόκληρο τον κόσμο. Η πρωτοβουλία για την διεξαγωγή της ανήκει στην Chem Trust, μια βρετανική ένωση που αγωνίζεται για την ενημέρωση της κοινής γνώμης σχετικά με τις βλαβερές συνέπειες της μόλυνσης του περιβάλλοντος. Η έρευνα μάλιστα δεν παραλείπει να υπογραμμίσει ποιους κινδύνους εγκυμονεί η σταδιακή γενίκευση αυτού του φαινομένου: τροποποίηση με ταχύτατους ρυθμούς της πορείας της εξέλιξης, εξαφάνιση αναρίθμητων ζωικών ειδών, απρόβλεπτες συνέπειες για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.

«Όταν διαπιστώνουμε προβλήματα αυτού του τύπου στα άγρια ζώα, θα πρέπει να μας προβληματίσει σοβαρά μήπως κάτι ανάλογο συμβαίνει σε έναν αρκετά μεγάλο αριθμό ανδρών», λέει χαρακτηριστικά ο Λου Ζιλέτ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Φλόριντα και ένας από τους πολλούς επιστήμονες που συμμετέχουν στην έρευνα.

Ιδιαίτερα αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία που αποδεικνύουν το φαινόμενο της θηλεοποίησης στα ζώα. Εντυπωσιακό και ταυτόχρονα άκρως ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το φαινόμενο φαίνεται να πλήττει τελείως διαφορετικά μεταξύ τους ζωικά είδη που ζουν σε πολύ διαφορετικά περιβάλλοντα. Σύμφωνα με την έρευνα, οι αρσενικοί κροκόδειλοι που ζουν στους βάλτους των Εβεργκλέιντς στη Φλόριντα, περιοχή όπου γίνεται εκτεταμένη χρήση εντομοκτόνων, παρουσιάζουν μειωμένα επίπεδα της αρσενικής ορμόνης τεστοστερόνης και αυξημένα οιστρογόνα, μικρό πέος και προβλήματα στην αναπαραγωγή.

Στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών εμφανίστηκαν αρσενικές χελώνες με θηλυκά γεννητικά χαρακτηριστικά. Στην Αλάσκα τα δύο τρίτα των αρσενικών ζαρκαδιών πάσχουν από κρυψορχία, ενώ στο Βόρειο Πόλο παρατηρήθηκε ερμαφροδιτισμός σε αρκούδες και όσες έχουν παραμείνει αρσενικές έχουν μικρότερο πέος και μειωμένη ποσότητα σπέρματος. Περισσότερο, όμως, πλήττονται τα ψάρια, γιατί ζουν στο νερό και απορροφούν τις βλαβερές ουσίες και από το δέρμα τους. Το 50% των αρσενικών ψαριών που ζουν στα βρετανικά ποτάμια κυοφορούν αβγά, όπως και τα θηλυκά.

Αν και η έρευνα επικεντρώθηκε κυρίως στα ζώα που ζουν ελεύθερα στη φύση, εντούτοις αναφέρεται και σε περιπτώσεις που αφορούν τον άνθρωπο. Για παράδειγμα, έρευνα του πανεπιστημίου του Ρότσεστερ έδειξε ότι παιδιά που γεννήθηκαν από μητέρες με αυξημένα επίπεδα της χημικής ουσίας φθαλάτη στον οργανισμό τους, έχουν μικρό πέος και κρυψορχία. Στην Ολλανδία, ερευνητές του πανεπιστημίου του Ρότερνταμ διαπίστωσαν ότι τα αγόρια των οποίων οι μητέρες εκτέθηκαν σε πολυχλωροδιφαινύλιο (PCB), μια χημική ουσία που χρησιμοποιείται για την κατασκευή πλαστικού και φελιζόλ, προτιμούν να παίζουν με κούκλες παρά με «αγορίστικα» παιχνίδια.

Επίσης, σε χώρες όπως ο Καναδάς, η Ρωσία και η Ιταλία παρατηρήθηκε ότι σε περιοχές ιδιαίτερα μολυσμένες από χημικές ουσίες του τύπου ED, που θεωρούνται ότι επηρεάζουν το φύλο, ο αριθμός των κοριτσιών που γεννιούνται είναι διπλάσιος από αυτόν των αγοριών. Τέλος, σε παγκόσμια κλίμακα η ποσότητα σπέρματος ανά κυβικό μέτρο έχει μειωθεί κατά τα δύο τρίτα τα τελευταία 50 χρόνια.

Υπεύθυνες γι' αυτή την γενικευμένη «κατάπτωση» του ανδρικού φύλου θεωρούν οι ερευνητές πάνω από 100 χημικές ουσίες οι οποίες είναι διάσπαρτες παντού: από τα εντομοκτόνα μέχρι τα καλλυντικά, στα ηλεκτρονικά είδη, ακόμη και τις τροφές.