Το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον

Τό θέμα τῆς γλωσσικῆς φτώχειάς μας εἶναι γνωστό καί δέν ἐξαντλεῖται εὔκολα.

Μπορῶ ὅμως νά προσθέσω μία μικρή ἀλλά σημαντική λεπτομέρεια. Ὑπάρχει ἕνας κανόνας στόν ὁποῖο ὁ τόνος ἑνός κτητικοῦ μεταφέρεται στήν προηγούμενη λέξη. Λέμε:

«Τότε ο ήρωάς μας άρπαξε το όπλο».

Ὁ τόνος στό «α» εἶναι σημαντικός γιατί σημαίνει ὅτι ὁ ἥρωας θεωρεῖται «δικός μας» (γνωστή ἔκφραση σέ διηγήματα) καί ἅρπαξε τό ὅπλο πού ὑπῆρχε κάπου.

Σήμερα κανείς δέν χρησιμοποιεῖ πλέον αὐτόν τόν γραμματικό νόμο, οὔτε καί καθηγητές ἀκόμα. Ἐδῶ βέβαια μέ τό ζόρι χρησιμοποιοῦν οἱ περισσότεροι καί τόν φτωχό τόνο πού ἀπέμεινε. Δεῖτε ὅμως τί συμβαίνει ὅταν καταργεῖται ὁ τόνος στό «α»:

«Τότε ο ήρωας μας άρπαξε το όπλο».

Τώρα ἡ ἔννοια τῆς πρότασης εἶναι ὅτι ὁ ἥρωας πῆρε τό ὅπλο πού ἦταν δικό μας.

Ἔτσι διαβάζοντας «Τότε ο ήρωας μας άρπαξε το όπλο», δέν ξέρουμε τί ἐννοεῖ ὁ συγγραφέας ἀπό τά δυό. Θά πρέπει νά συνδέσουμε τήν πρόταση μέ τά προηγούμενα ἤ τά ἑπόμενα γιά νά ἀντιληφθοῦμε τί συμβαίνει.

Τό ἴδιο ἀκριβῶς γίνεται καί τίς λατινογενεῖς γλῶσσες, ὅπου μία λέξη ἔχει ὑπερβολικά πολλές ἔννοιες.

Ἔτσι (Χαῖρε Κίσσινγκερ) σέ λίγο τά πράγματα θά εἶναι ἀνεπιστρέπτως τραγικά.

Ἔτσι μπορῶ νά ἐπαναλάβω αὐτό πού ἤδη ἔχω καταχωρήσει:

Ἡ ἀρχαία φυλή μου πέθανε. Ἡ γλώσσα τῆς πέθανε. Καί δυστυχῶς δέν ἔχω τήν δύναμη νά κάνω τίποτε, γιατί «οἱ λαοί δέν ἐξαφανίζονται ἀπό τό μαχαίρι. Ἐξαφανίζονται ἀπό τήν καλοπέραση».