Αναζητώντας την ειρήνη

Σήμερα η ειρήνη αποτελεί ένα από τα πλέον πολυσυζητημένα θέματα. Ο σύγχρονος άνθρωπος (με απειλητική την πραγματικότητα ενός τρίτου πολέμου) αγωνίζεται να πετύχει την παγκόσμια ειρήνη.
Αν όμως μελετήσουμε όλες αυτές τις προσπάθειες ειρήνης καθώς και την πραγματικότητα των γεγονότων θα διαπιστώσουμε μερικά ακατανόητα γεγονότα. Το ενδιαφέρον του σημερινού ανθρώπου για την ειρήνη είναι πολύ πιο έντονο καθώς εκδηλώνεται με τις τόσες ειρηνιστικές προσπάθειες. Όμως η σκληρή πραγματικότητα των εξοπλισμών συνεχίζει. Είναι παράδοξο πως μετά από τόσες πορείες, διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις, συμφωνίες για την ειρήνη, οι πολεμικές βιομηχανίες παράγουν πιο προηγμένα όπλα και ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών γίνεται όλο και πιο έντονος. Πολλοί φωνάζουν για την ειρήνη, όλοι την θέλουμε, αλλά τότε γιατί να ζούμε κάτω από την απειλή ενός πυρηνικού πολέμου;
Αν κάποιος μας ρωτήσει γιατί συμβαίνουν όλα αυτά αμέσως συγχυσμένοι ή πειραγμένοι θα απαντήσουμε: ΑΛΛΟΙ φταίνε, ΑΛΛΟΙ είναι οι υπεύθυνοι, αυτοί που έχουν θέσεις ή συμφέροντα κλπ. Πάντα στην ζωή βρίσκουμε κάποιον άλλον που φταίει ή έχει συμφέροντα.
Αλλά όμως και εμείς θα κάναμε το ίδιο αν είχαμε κάποια θέση ή εξουσία. Πάντα θα μιλούσαμε για κάποιους άλλους αν αποκτούσαμε οποιοδήποτε αξίωμα. Τα γεγονότα της ζωής έρχονται να μας αποδείξουν πράγματα περίεργα.
-Ο επαναστάτης του χθες, έγινε ο εφαρμοστής της τάξης του σήμερα.
-Ο ειρηνιστής μπορεί να μετατραπεί στον αυριανό πολεμιστή, αξιωματικό, στρατηγό.
Αναλογιστήκαμε ποτέ ότι εμείς οι ίδιοι που τώρα φωνάζουμε για την ειρήνη θα μπορούσαμε αύριο, μέσα από κάποια προπαγάνδα, να φωνάζουμε για την αναγκαιότητα ενός πολέμου; Μπορέσαμε να καταλάβουμε με ποιον τρόπο στην πορεία ειρήνης που συμμετείχαμε καταλήξαμε να σπάμε βιτρίνες πετώντας πέτρες;
ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΠΟΛΕΜΗΣΟΥΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΦΕΡΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ;
ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΦΕΡΕΙ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ;
Αντιληφθήκαμε με ποιον τρόπο μια ειρηνική διάθεση έφτασε να εκδηλωθεί με βίαια συνθήματα και καταστροφικές πράξεις;
Πολλοί άνθρωποι κατέληξαν να γίνουν αυτό που δεν ήθελαν ή αυτό που αντιπαθούσαν. Και όλα αυτά γιατί; Μήπως αυτό που ξέρουμε για τον εαυτό μας είναι πολύ λίγο σε σχέση με αυτό που δεν ξέρουμε; Ποιος δεν παραξενεύεται με την σκληρότητά του σε μια έξαρση θυμού ή ζήλειας, ποιος θα πίστευε ότι ήταν ικανός να κάνει όσα έκανε σε μια στιγμή φόβου και απελπισίας;
Πολλοί κατέληξαν στην φυλακή χωρίς να το καταλάβουν.
Πολλοί είδαν τον εαυτό τους να δρα ανεξέλεγκτα.
Όσο δεν γνωρίζουμε τον εαυτό μας θα συνεχίζουμε στην πιθανότητα του λάθους, της καταστροφής, του πολέμου.
Βρίσαμε τον καλύτερο φίλο μας, γιατί; Ούτε το καταλάβαμε. Θίξαμε ένα αγαπημένο πρόσωπο με υπερβολική σκληρότητα, πώς; Δεν ξέρουμε.
Για να μπορέσουμε πραγματικά να πετύχουμε να εξυπηρετήσουμε την ειρήνη χρειάζεται να καταλάβουμε ότι υπάρχουν ΤΡΕΙΣ ΟΠΤΙΚΕΣ, ΤΡΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ, ΤΡΕΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ της ειρήνης οι οποίες αλληλοεπηρεάζονται αμοιβαία και που χρειάζεται να βρίσκονται σε ισορροπία για να μπορέσει αυτό το πολύτιμο αγαθό να λάμψει στην γη.
Υπάρχει πρώτα η σχέση του ανθρώπου με την εξωτερική ειρήνη έτσι όπως την εννοούμε στην καθημερινή ζωή. Εδώ υπάγονται οι διαθέσεις μας για την ειρήνη, οι ειρηνιστικές πορείες, οι διαδηλώσεις, τα παγκόσμια ειρηνιστικά κινήματα και οι κρατικές προσπάθειες για την ειρήνη και το πάγωμα των εξοπλισμών. Όλα αυτά σίγουρα χρησιμεύουν.
Αλλά ΧΩΡΙΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ με τα δύο άλλα επίπεδα μπορούμε πολύ εύκολα από ειρηνιστές να μετατραπούμε σε φίλους του πολέμου, να φωνάζουμε δηλαδή για την ειρήνη αλλά κατά βάθος θα χαιρόμαστε με τον πόλεμο. Έτσι ενώ πολλοί φωνάζουν για την ειρήνη, επίσης δέχονται αδιαμαρτύρητα τον φοβερό ψυχολογικό βομβαρδισμό βιαιότητας από την τηλεόραση, τον κινηματογράφο κλπ. Πηγαίνουμε σε μια πορεία ειρήνης και στο γυρισμό απολαμβάνουμε μια  πολεμική ταινία ή ένα βίαιο αστυνομικό έργο. Μελαγχολούμε για την ομορφιά της ειρήνης και το βράδυ παίζουμε στα ηλεκτρονικά μια σκληρή μάχη, ξεχνώντας ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια δεν είναι παρά ένα είδος εικονικού πολέμου, το οποίο εκπαιδεύει τους αυριανούς πολεμιστές στο να πατάνε την σκανδάλη χωρίς σκέψη.
Φωνάζουμε και διαμαρτυρόμαστε, αλλά επιτρέπουμε στα παιδιά να βλέπουν φρικτά κινούμενα σχέδια με τέρατα και ΥΨΗΛΗ ΤΕΧΝΛΟΛΟΓΙΑ. Ξεχνάμε ότι η ειρήνη είναι το αντίθετο της βίας και ότι η βία υπάρχει έξω, ΑΛΛΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΜΑΣ.
Όταν το καταλάβουμε αυτό, μπορούμε να περάσουμε στο δεύτερο επίπεδο αναζήτησης: Η ειρήνη του ατόμου προς τους συνανθρώπους του. Η αίσθηση της ειρήνης προς το περιβάλλον και προς τους άλλους σπάνια είναι αντιληπτή για τον σημερινό άνθρωπο.
Σε αυτό το επίπεδο αναζήτησης γίνεται αντιληπτό ότι εμείς, ως προς το περιβάλλον και τους άλλους, βρισκόμαστε ψυχολογικά σε πόλεμο. Η καθημερινή δουλειά, η σκληρή ζωή, οι οικογενειακές υποχρεώσεις, τα προβλήματα και οι στεναχώριες προκαλούν εσωτερικά μια αίσθηση μάχης με το περιβάλλον, μία αίσθηση ανταγωνισμού και σύγκρουσης με τους συναδέλφους, το αφεντικό, τους συγγενείς, τους φίλους για κάποια θέση, χρήματα, κοινωνική καταξίωση.
Αν αναλύσουμε την ψυχολογική μας κατάσταση θα δούμε ότι βρισκόμαστε σε κατάσταση επιθετικότητας ή άμυνας ως προς το περιβάλλον και τους συνανθρώπους, αλλά ΠΟΤΕ σε κατάσταση ειρήνης. Η δυτική λογική του «ο δεύτερος είναι χαμένο κορμί» ποτίζει και δηλητηριάζει εδώ και αιώνες τον ανθρώπινο ψυχισμό. Έτσι, έστω και αν υπάρχει εξωτερική ειρήνη, εμείς δεν την γευόμαστε, δεν την ζούμε.
Πόσες φορές τις τελευταίες μέρες νιώσαμε ευτυχισμένοι, χαλαροί, σε ειρήνη με το περιβάλλον και τους γύρω μας; Πόσες φορές αντίθετα νιώσαμε ένα κουραστικό άγχος, σφίξιμο στην καρδιά, πόνο στο στομάχι ή ένταση σε όλο μας το σώμα;
Μα θα μου πείτε οι άλλοι...
Εδώ ερχόμαστε πάλι στους άλλους, αυτούς που φταίνε για όλα. Αλλά εμείς, γιατί δεν καθορίζουμε την ζωή μας; Πότε θα πάρουμε τον εαυτό μας, την ύπαρξη μας στα χέρια μας; Πότε θα σταματήσουμε να λέμε οι άλλοι, οι γονείς, οι φίλοι, οι συνεργάτες με κάνουν δυστυχισμένο; Πότε θα καταλάβουμε ότι εμείς, όσο και αν «προσπαθούν» οι άλλοι, έχουμε το δικαίωμα και ΜΠΟΡΟΥΜΕ να είμαστε ευτυχισμένοι και σε ειρήνη;
Αλλά για να γίνει αυτό χρειάζεται να περάσουμε στο τρίτο επίπεδο αναζήτησης που είναι η σχέση του ατόμου με τον εαυτό του. Ας στραφούμε προς τον εαυτό μας, προς τα μέσα. Δεν χρειάζεται τίποτε άλλο!
Ο εαυτός μας... αυτός ο άγνωστος...
Είμαστε σε ειρήνη με τον εαυτό μας;
Είμαστε σε κατάσταση ειρήνης και ευτυχίας;
Είμαστε σε κατάσταση εσωτερικής ομορφιάς;
Αν δεν βρισκόμαστε σε ισορροπία με τον εαυτό μας και δεν γνωρίζουμε αυτό που είμαστε, τότε περνάμε την ζωή μας μαζί με έναν άγνωστο: τον εαυτό μας!
Αυτή η ειρήνη είναι η πιο όμορφη, γιατί είναι η βάση, η οποία καθώς αντανακλά προς τα άλλα δύο επίπεδα τους δίνει σκοπό και δύναμη. Η ειρήνη στον εαυτό μας! η ειρήνη με τον εαυτό μας!
Αλλά πώς θα μπορούσαμε να την πετύχουμε; Ας κοιτάξουμε μια στιγμή μέσα μας, στρέφοντας το ενδιαφέρον και την προσοχή προς το εσωτερικό μας...
Βλέπουμε κατ' αρχήν αυτό ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ η ειρήνη μέσα μας. Αυτή η ασταμάτητη διαδοχή επιθυμιών, παθών, φόβων κλπ., κάνει τον άνθρωπο να διαδικάζεται σύμφωνα με τις συνήθειες (ή μάλλον μηχανοποιήσεις) του παρελθόντος και με τα σχέδια του μέλλοντος. Έτσι τον απομακρύνει από αυτό που είναι η ειρήνη.
Μηχανοποίηση είναι αυτή η ανεξέλεγκτη εσωτερική κατάσταση η οποία ΘΕΛΕΙ, ΦΟΒΑΤΑΙ, ΜΙΣΕΙ, ΑΝΤΙΠΑΘΕΙ κλπ, αλλά χωρίς ούτε εμείς οι ίδιοι να ξέρουμε το γιατί και το πώς και χωρίς να είμαστε ικανοί να την ελέγξουμε. Τα πράγματα -από ψυχολογική άποψη- απλώς μας συμβαίνουν. Ας αναλογιστούμε πόσες φορές θυμώσαμε ενώ δεν θέλαμε, βρίσαμε ενώ προσπαθούσαμε να κρατηθούμε, πόσες φορές ξαγρυπνήσαμε από φόβο, πόσες φορές ξεσπάσαμε σε ασταμάτητα κλάματα από στεναχώρια.
Θα μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι είμαστε μόνο αυτές οι μάταιες και επιφανειακές μηχανικότητες; Ας πιστέψουμε ό,τι θέλουμε, αλλά ας ακούσουμε την καρδιά μας. Υπάρχει κάτι μέσα μας! Ας θυμηθούμε την παιδική αθωότητα και αντιληπτικότητά μας! Ας θυμηθούμε την εσωτερική ομορφιά και την ευτυχία που νιώσαμε! Ποιο ήταν το ψυχολογικό χαρακτηριστικό μας; Ήταν ομορφιά, αθωότητα, ευτυχία, αφέλεια, και περίεργη αγνότητα.
Από αυτά μπορούμε να συμπεράνουμε ότι υπάρχει μέσα μας κάτι. Αυτό το κάτι θα το ονομάσω Ουσία. Η Ουσία αποτελεί την πραγματικότητά μας, την παιδική ομορφιά και την αθωότητα. Αλλά επειδή η Ουσία (όπως ένα παιδί) δεν ξέρει και είναι αγνή, μιμείται τους τρόπους συμπεριφοράς που της μαθαίνει το περιβάλλον και έτσι οδηγείται στην συνήθεια, στην μηχανοποίηση.
Πώς εκδηλώνεται όμως αυτή η Ουσία μέσα μας; Ας προσέξουμε ότι όταν δεν προσέχουμε, δεν καταλαβαίνουμε ή δεν αντιλαμβανόμαστε τίποτα. Τι ακούγεται τώρα από το δρόμο; Τι άρωμα μυρίζει ο χώρος; Είναι σκληρά εκεί που καθόμαστε; Τι χρώμα έχει ο τοίχος απέναντί μας;
Η ικανότητα αντίληψης μέσω των αισθήσεων στηρίζεται σε αυτό που απλά ονομάζουμε προσοχή. Αν δεν προσέχεις, ακούς, αλλά δεν ακούς. Κοιτάς[1], αλλά δεν βλέπεις[2]. Ένας απρόσεκτος μαθητής δεν μπορεί να καταλάβει το μάθημα κι αν κάποιος διαβάζει αφηρημένα, δεν καταλαβαίνει το κείμενο. Δηλαδή χωρίς προσοχή δεν καταλαβαίνουμε τίποτα.
Αλλά αν οι αισθήσεις και ο νους «καταλαβαίνουν» μόνο με την χρήση της προσοχής μας, τότε η ζωή δεν είναι το ίδιο με την προσοχή και δεν είναι το ίδιο με την εσωτερική αίσθηση ότι ζούμε...
Μα θα μου πείτε τι σχέση έχουν όλα αυτά με την ειρήνη; Αυτήν την στιγμή υπάρχει μέσα μας ειρήνη; Αν ναι, ΓΙΑΤΙ; Κι αν όχι, ΓΙΑΤΙ; Όλες αυτές οι εσωτερικές μηχανικές διαδικασίες (μηχανικές σκέψεις, ανεξέλεγκτα συναισθήματα, ακατανόητες αντιδράσεις) έχουν κατορθώσει να πλαστογραφήσουν την ζωή καταναλώνοντας αυτήν την πολύτιμη προσοχή, την Ουσία. ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΣΕ ΕΝΑ ΕΙΔΟΣ «ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ». ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΜΙΑ «ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΤΑΙΝΙΑ» ΚΑΙ ΝΟΜΙΖΟΥΜΕ ΟΤΙ ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΟΜΑΣΤΕ ΤΟΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΟΣΜΟ. Πώς θα νιώθαμε την ειρήνη μέσα μας; Η Ουσία στον εαυτό της, η Ουσία για τον εαυτό της, η ζωή για την ζωή...
Πρακτικά πώς μπορεί να γίνει; Υπάρχουν δύο δουλειές που μπορούμε να κάνουμε για να γευτούμε την ομορφιά και την ειρήνη της Ουσίας μέσα μας. Η πρώτη δουλειά μας είναι να χρησιμοποιήσουμε την Ουσία που υπάρχει μέσα μας. Χρειάζεται να την ενεργοποιήσουμε μαθαίνοντας να προσέχουμε. Μαθαίνουμε να προσέχουμε μέσω των αισθήσεων, διαχωρίζοντας ότι άλλο είναι να προσέχεις και άλλο να σκέφτεσαι. Η Ουσία (ή προσοχή), χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις, θα πρέπει να μάθει να ξεφεύγει από την διαδικασία της σκέψης και στην συνέχεια να καταλάβει ότι άλλο είναι η προσοχή, άλλο οι αισθήσεις και άλλο ο νους.
Σαν δεύτερη δουλειά πρέπει να μάθουμε να κατανοούμε και να σταματάμε την μηχανικότητα μέσα μας:
Ο συνδυασμός ΘΕΣΗΣ και ΑΝΤΙΘΕΣΗΣ μέσω της ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ δημιουργούν ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΗ, έπειτα ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ και τέλος δίνουν την ΛΥΣΗ.
Οι μηχανικές διαδικασίες της ζωής βασίζονται στις υποκειμενικές συνήθειες τις οποίες διδαχτήκαμε από το περιβάλλον. Αυτές οι υποκειμενικές συνήθειες στηρίζονται και υπάρχουν λόγω της φαινομενικής διαφοράς τους. Υπάρχουν συνήθειες όμορφες ή ευχάριστες, όπως υπάρχουν και συνήθειες άσχημες ή δυσάρεστες. Ο καθένας από εμάς έχει διάφορες συνήθειες. Πολλές από αυτές είναι αντίθετες από των συνανθρώπων μας. Έτσι οι άνθρωποι καταλήγουν να φαίνονται διαφορετικοί και φτάνουν να συγκρούονται για μια συνήθεια τους.
Κατά βάθος όμως τι συμβαίνει; Τι είναι μια όμορφη και μια άσχημη συνήθεια, τι είναι μια όμορφη και μια άσχημη μηχανοποίηση; Είναι δύο τρόποι για να κοιμάται η Ουσία, δύο τρόποι για να μην ζούμε την πραγματικότητα. Αυτοί οι δύο τρόποι, λόγω της φαινομενικής διαφοράς τους, μας κάνουν να πιστεύουμε ότι πρέπει να αποφεύγουμε τον δυσάρεστο τρόπο και να επιδιώκουμε τον ευχάριστο. Όμως αν εξετάσουμε ειλικρινά την ζωή μας, θα δούμε ότι ευχάριστο και δυσάρεστο, απόλαυση και πόνος είναι πάντα συνδεδεμένα και έρχονται διαδοχικά. Απολαμβάνουμε και μετά πονάμε, επειδή δεν απολαμβάνουμε. Χαιρόμαστε και στην συνέχεια νιώθουμε λυπημένοι, όταν τελειώσει το ευχάριστο γεγονός. Πολλές φορές μετά από μεγάλες χαρές νιώθουμε μια παράξενη απογοήτευση ή πίκρα.
Εκείνο που συμβαίνει με αυτό το παιχνίδι της δυαδικότητας είναι ότι η Ουσία μπερδεύεται και κοιμάται[3] όλο και περισσότερο κλεισμένη στην φυλακή των αντιθέτων. Σε μια όμορφη και μια άσχημη φυλακή, σε μια όμορφη και μια άσχημη αυταπάτη. Πολλές φορές η ίδια η ζωή έρχεται να μας το δείξει μέσα από το πέρασμα του χρόνου. Έτσι, μπορούμε σε διαφορετικές στιγμές της ζωής μας να έχουμε εντελώς αντίθετες συνήθειες, γούστα κλπ, χωρίς αυτό να μας οδηγήσει στην ευτυχία ή στην απελευθέρωση της Ουσίας μας.
Αλλά η ειρήνη;
Η ειρήνη βρίσκεται «κλεισμένη» στην Ουσία. Έτσι δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει ειρήνη (εσωτερικά ή εξωτερικά) όσο θα είμαστε παγιδευμένοι μέσα στις πολλές εσωτερικές αντιθέσεις, στις οποίες έχουμε εκπαιδευτεί και συνηθίσει από την ημέρα της γέννησής μας.

[1] Το κοιτάζω στα αρχαία ελληνικά σημαίνει κοιμάμαι.
[2] Τα μάτια κοιτούν αλλά το μυαλό βλέπει.
[3] Σημαίνει να ονειρεύεται και να μην μπορεί να αντιληφθεί την πραγματικότητα.