Το έγκλημα των ιδιωτικοποιήσεων

Επειδή υπάρχει μεγάλη παραπληροφόρηση για τις ιδιωτικοποιήσεις και τα οφέλη τους, και ο καθένας βγαίνει και λέει ό,τι θέλει, θα αναφέρω κάποια βασικά στοιχειώδη πράγματα για να καταλάβουμε όλοι πότε μια ιδιωτικοποίηση συμφέρει και πότε όχι.

Ισχυρισμός 1: Οι ιδιωτικοποιήσεις βοηθούν τα δημόσια οικονομικά;

Η ιδέα πως η ιδιωτικοποίηση δημοσίων επιχειρήσεων συμβάλλει στη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων είναι κυρίαρχη στη εποχή μας. Σύμφωνα με τους υπερασπιστές αυτής της ιδέας, η πώληση δημόσιας περιουσίας φέρνει έσοδα στο κράτος, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για αποπληρωμή (μείωση) του δημοσίου χρέους. Έτσι το κράτος θα πληρώνει λιγότερα έξοδα για τόκους, και άρα θα έχει περισσότερα χρήματα να διαθέσει για την παιδεία, τη υγεία, τις μεταφορές κλπ.

Είναι άραγε αλήθεια αυτό; Και υπό ποιες προϋποθέσεις;

Ας πάρουμε μια κερδοφόρα δημόσια επιχείρηση όπως πχ. η ΔΕΗ, ο ΟΠΑΠ κλπ. με κέρδη της τάξεως του 1 Δις ευρώ το χρόνο. Κι ας υποθέσουμε πως το κράτος πληρώνει για το δημόσιο χρέος επιτόκιο 5% (όσο περίπου η Ελλάδα αυτή τη στιγμή κατά μέσο όρο). Με τα κέρδη αυτής της επιχείρησης το κράτος καλύπτει τους τόκους 20 Δις ευρώ χρέους (20 Δις χρέους x 5% επιτόκιο = 1 Δις τόκοι). Τι γίνεται αν το κράτος αποφασίσει να ιδιωτικοποιήσει την επιχείρηση;

Έστω ότι το κράτος πουλάει την επιχείρηση έναντι 5 Δις ευρώ και με τα χρήματα αυτά αποπληρώνει ισόποσο χρέος. Η ετήσια εξοικονόμηση στους τόκους θα είναι ίση με: 5 Δις x 5% = 250 εκατ. ευρώ. Θα συνεχίσει όμως το κράτος να επιβαρύνεται με τους υπόλοιπους τόκους ύψους 750 εκατ. ευρώ που πριν τους κάλυπτε με τα κέρδη της επιχείρησης. Εφόσον πούλησε την επιχείρηση, τα χρήματα αυτά θα πρέπει πλέον να τα βρει από άλλη πηγή. Βλέπουμε δηλαδή πως σε αυτή την περίπτωση τα δημοσιονομικά του κράτους χειροτέρεψαν, διότι η ιδιωτικοποίηση της επιχείρησης παράγει δημοσιονομικό έλλειμμα στο κράτος 750 εκατ. ευρώ ετησίως.

Βέβαια, αυτό δεν είναι το μόνο ενδεχόμενο. Ας υποθέσουμε ότι το κράτος πουλάει την επιχείρηση για 30 Δις ευρώ. Με τα έσοδα αυτά αποπληρώνει πάλι ισόποσο χρέος. Η ετήσια εξοικονόμηση σε τόκους θα είναι: 30 Δις x 5% = 1,5 Δις. Δηλαδή το κράτος κερδίζει, σε σχέση με ό,τι ίσχυε πριν την ιδιωτικοποίηση, 500 εκατ. ευρώ ετησίως (1,5 Δις εξοικονόμηση τόκων - 1 Δις κέρδη επιχείρησης). Στην περίπτωση αυτή δηλαδή, η πώληση της δημόσιας επιχείρησης φέρνει δημοσιονομικό πλεόνασμα ύψους 500 εκατ. (0,5 Δις).

Συνεπώς, η ιδιωτικοποίηση μιας επιχείρησης (ή ενός ακινήτου του δημοσίου), μπορεί να βοηθήσει τα δημόσια οικονομικά, όταν το όφελος από την πώληση υπερκαλύπτει την απώλεια κερδών (ή ενοικίων) που θα είχε το κράτος από την εκμετάλλευση της επιχείρησης (ή του ακινήτου). Βλέπουμε πάντως πως, ακόμα και τότε, το δημοσιονομικό όφελος είναι πολύ μικρότερο από τα έσοδα της πώλησης (μόλις 0,5 Δις, στο παράδειγμά μας, και σε καμία περίπτωση τα 30 Δις που πουλήθηκε η επιχείρηση). Το αναφέρω αυτό διότι σκόπιμα και παραπλανητικά, η κυβέρνηση της τρόϊκας και τα δημοσιογραφικά ρουλεμάν αφήνουν να εννοηθεί πως η άντληση 50 Δις ευρώ από αποκρατικοποιήσεις θα φέρει στην Ελλάδα όφελος 50 Δις... Σε καμία περίπτωση.

Τι σημαίνουν αυτά για το ελληνικό πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων; Για να είναι συμφέρουσα για το ελληνικό κράτος η πώληση (μέρους ή του συνόλου) μιας επιχείρησης όπως η ΔΕΗ, ο ΟΠΑΠ κλπ με κέρδη περί τα 1 Δις ευρώ ετησίως η κάθε μία, θα πρέπει το τίμημα της πώλησης (η αποτίμηση της επιχείρησης) να υπερβαίνει τα 20 Δις. Κι όμως, οι χρηματιστηριακές αποτιμήσεις στις οποίες προτίθεται να πωλήσει το ελληνικό δημόσιο δεν ξεπερνούν ούτε καν τα 2 Δις!! (τη στιγμή που για παράδειγμα, η αξία μόνο της εγκατεστημένης ισχύος της ΔΕΗ υπολογίζεται σε 50-60 Δις και η παρούσα αξία των μελλοντικών κερδών υπολογίζεται σε τουλάχιστον άλλα 35 Δις… η δε αξία των αποθεμάτων λιγνίτη σε 750 Δις, και αναμένεται να αναβαθμιστεί μετά το ατύχημα του Φουκουσίμα στην Ιαπωνία που οδηγεί σε αναστολή και περιορισμό των πυρηνικών προγραμμάτων παραγωγής ενέργειας πολλών χωρών… Αξία χειροπιαστή, σε κοιτάσματα, δίκτυα και υποδομές, όχι αέρας κοπανιστός στα pixels μιας χρηματιστηριακής οθόνης).

Το ίδιο ισχύει κατ' αναλογία για όλες τις κερδοφόρες προσοδοφόρες επιχειρήσεις και φορείς του δημοσίου, αεροδρόμια, λιμάνια, αυτοκινητόδρομοι, νερά, ορυκτά, ταχυδρομεία, καζίνο, ιππόδρομοι, κλπ κλπ… όλες είναι κερδοφόρες. Και οι τιμές στις οποίες θα πωληθούν είναι τουλάχιστον 80-90%!! χαμηλότερες κι από το ελάχιστο απαιτούμενο τίμημα που θα χρειαζόταν να εισπράξει το κράτος προκειμένου να μην επιβαρυνθεί με πρόσθετα ελλείμματα (δηλ. χρέη) στους μελλοντικούς προϋπολογισμούς. Πρόκειται δυστυχώς, και είναι πολύ λυπηρό, όχι για αξιοποίηση, αλλά για απόλυτη εκποίηση, ξεπούλημα αίσχους... Μια δημοσιονομική αυτοκτονία, που θα επιδεινώσει αντί να βοηθήσει τα δημόσια οικονομικά της Ελλάδας κατά αρκετά Δις ετησίως.

Ισχυρισμός 2: Οι ιδιωτικοποιήσεις ωφελούν τους καταναλωτές και την οικονομία

Αλλά η ανάλυση δεν σταματά εδώ. Συχνά, λένε οι θιασώτες των ιδιωτικοποιήσεων, το κράτος αναγκάζεται μεν να πουλήσει σε τιμές χαμηλότερες από την αξία του περιουσιακού στοιχείου, αλλά ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να αυξήσει το κέρδος σημαντικά, προς όφελος της οικονομίας και της κοινωνίας. Η ιδιωτικοποίηση, υποστηρίζουν, οδηγεί σε αύξηση παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας με συνέπεια την αύξηση των κερδών της επιχείρησης (άρα και των φορολογικών εσόδων για το κράτος), τη μείωση των τιμών και τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Όλα αυτά τα οφέλη, υποστηρίζουν, αντισταθμίζουν και με το παραπάνω την απώλεια κρατικών εσόδων από την πώληση της επιχείρησης. Προκειμένου δε για μη κερδοφόρες επιχειρήσεις (ζημιογόνες, μη κερδοσκοπικές κλπ), ούτε λόγος, η ιδιωτικοποίηση παρουσιάζεται ως μόνη λύση.

Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Εξαρτάται καταρχήν από τον τρόπο με τον οποίο ο ιδιωτικός τομέας αυξάνει ή δημιουργεί τα κέρδη της επιχείρησης. Αν για παράδειγμα τα δημιουργεί μειώνοντας μισθούς και προσωπικό, όπως συμβαίνει συνήθως, τότε δεν έχουμε αύξηση του πλούτου στην οικονομία, αλλά απλώς μεταβίβαση πόρων από τους εργαζόμενους στην επιχείρηση. Οι οποίοι εργαζόμενοι για τους πόρους αυτούς κατά κανόνα επιβαρύνονται με υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές απ' τις επιχειρήσεις. Σε αυτή την περίπτωση λοιπόν, η οικονομία (και η κοινωνία συνολικά) δεν ωφελούνται, πιθανότατα μάλιστα ζημιώνονται. Το ίδιο ισχύει αν τα κέρδη δημιουργούνται μέσω αύξησης των τιμολογίων (μεταβίβαση πόρων από το καταναλωτικό κοινό στους ιδιοκτήτες της επιχείρησης). Κ.ο.κ.

Φυσικά αυτά δεν είναι τα μόνα σενάρια σε μια ιδιωτικοποίηση, αλλά είναι ο κανόνας δυστυχώς, σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν, για παράδειγμα, ο ιδιωτικός τομέας δημιουργεί τα κέρδη μέσω επενδύσεων σε τεχνολογίες και υποδομές, που μειώνουν το κόστος παραγωγής και λειτουργίας ή αυξάνουν την παραγωγικότητα, και τα κέρδη επανεπενδύονται στην οικονομία προσθέτοντας εισοδήματα και θέσεις εργασίας, ή επιστρέφουν στους καταναλωτές με τη μορφή μειωμένων τιμών και καλύτερων υπηρεσιών, τότε η οικονομία και η κοινωνία φαίνεται πως ωφελούνται, έστω κι αν το δημόσιο ζημιώθηκε αρχικά από την πώληση του περιουσιακού στοιχείου. Ακόμα και τότε όμως, το πραγματικό όφελος είναι δύσκολο να υπολογιστεί, και, κατά περίπτωση, μπορεί να είναι και αμφισβητούμενο, αν πχ. οι επενδύσεις έγιναν σε βάρος του περιβάλλοντος. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Βασικό ερώτημα επίσης, για μια ιδιωτικοποίηση, είναι τι μέρος των κερδών παραμένει στην οικονομία και επανεπενδύεται επαναχρησιμοποιείται σε αυτήν. Αν για παράδειγμα ο νέος ιδιοκτήτης είναι μια πολυεθνική ή ξένη επιχείρηση, όπως πχ. η Deutsche Telecom στην περίπτωση του ΟΤΕ, η οποία ανέστειλε όλες σχεδόν τις σχεδιαζόμενες επενδύσεις του ΟΤΕ σε νέες τεχνολογίες και υποδομές (βλ. οπτικές ίνες), και μεταφέρει απλώς τα κέρδη της επιχείρησης (0,5 - 1 Δις ετησίως) στη Γερμανία, χωρίς να επενδύει στην Ελλάδα, τότε έχουμε απώλεια πόρων από την εγχώρια οικονομία η οποία ζημιώνεται σημαντικά. (Δε θα επεκταθώ στη στρατηγική πτυχή μιας τέτοιας ιδιωτικοποίησης, δηλ. το πόσο επιθυμητό ή επωφελές μπορεί να είναι πχ. για την ασφάλεια την εθνική ανεξαρτησία μιας χώρας που όλες οι τηλεπικοινωνίες των Ενόπλων Δυνάμεων ελέγχονται πλέον από τη Deutsche Telecom... Θα περιοριστώ μόνο στις οικονομικές πτυχές).

Η διεθνής εμπειρία πάντως, 20 και πλέον χρόνων ιδιωτικοποιήσεων, μέχρι στιγμής έχει αποδείξει πως οι οικονομίες των κρατών ελάχιστα βελτιώθηκαν από την ιδιωτικοποίηση δημοσίων επιχειρήσεων. Οι στόχοι των ιδιωτικοποιήσεων (μείωση δημόσιου χρέους, αύξηση ΑΕΠ, ανταγωνιστικότητας και αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών) δεν φαίνεται να επιτυγχάνονται πάντα, ενώ οι παράπλευρες απώλειες (μείωση εισοδημάτων και θέσεων εργασίας, μείωση επενδύσεων, μεταφορά κερδών στο εξωτερικό κλπ) συχνά ξεπερνούν τα οφέλη από την ιδιωτικοποίηση.

Το παράδειγμα της Βρετανικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού

Ας πάρουμε το παράδειγμα της ιδιωτικοποίησης της CEGB, της Βρετανικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού. Θεωρήθηκε ένα από τα πλέον επιτυχημένα εγχειρήματα ιδιωτικοποίησης διεθνώς. Συνοδεύτηκε από σημαντικές επενδύσεις εκσυγχρονισμού της βρετανικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας με παράλληλη μείωση των ρύπων, και εντυπωσιακή μείωση του κόστους παραγωγής και λειτουργίας. Η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών δεν χειροτέρεψε (όπως στη συντριπτική πλειοψηφία των χωρών που ιδιωτικοποίησαν επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας). Τα κέρδη του κλάδου αυξήθηκαν σημαντικά, δίνοντας πρόσθετα φορολογικά έσοδα στο βρετανικό δημόσιο, και τα κέρδη αυτά επαναχρησιμοποιήθηκαν στη βρετανική οικονομία, δεν διέφυγαν στο εξωτερικό. Σκόπιμα επιλέγεται ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα ιδιωτικοποίησης έτσι ώστε να αποκλειστεί η πιθανή υποψία του μη ευνοϊκού παραδείγματος.

Η μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας για τα πρώτα έξι χρόνια της ιδιωτικοποίησης της Βρετανικής αγοράς ηλεκτρισμού («The Restructuring and Privatization of the U.K. Electricity Supply—Was It Worth It?») είναι αποκαλυπτική:

http://rru.worldbank.org/documents/publicpolicyjournal/124newbe.pdf

Ας δούμε λοιπόν τι λέει η Παγκόσμια Τράπεζα. Το 1990 η Μεγάλη Βρετανία προχώρησε στην αναδιάρθρωση και ιδιωτικοποίηση της CEGB, της Βρετανικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού. Η αναδιάρθρωση περιελάμβανε το σπάσιμο της CEGB σε τέσσερις εταιρίες (εκ των οποίων οι τρεις πρώτες ιδιωτικοποιήθηκαν άμεσα): την National Power και την PowerGen που ανέλαβαν τα γεοθερμικά εργοστάσια, την National Grid που ανέλαβε το δίκτυο υψηλής τάσης, και την Nuclear Electric που ανέλαβε τους πυρηνικούς σταθμούς παραγωγής. Στη συνέχεια τα πιο σύγχρονα πυρηνικά εργοστάσια της Nuclear Electric πωλήθηκαν στη British Energy, και το Βρετανικό δημόσιο κράτησε μόνο τα απηρχαιωμένα πυρηνικά εργοστάσια 1ης γενιάς.

Μέσα σε 6 χρόνια τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εκσυγχρονίστηκαν και η παραγωγικότητα της εργασίας υπερδιπλασιάστηκε. Η εγκατεστημένη ισχύς αυξήθηκε κατά 9,5 MW που αντιστοιχούσε στο 20% της ζήτησης σε περιόδους αιχμής. Το 50% των σχετικών επενδύσεων χρηματοδοτήθηκε από τους νέους ιδιοκτήτες. Το υπόλοιπο 50% απ’ το κράτος. Δεν θα ισχυριστώ πως το κράτος κακώς συμμετείχε στις επενδύσεις – το αντίθετο μάλιστα. Θα παρατηρήσω όμως κι εδώ το γνωστό παράδοξο, το κράτος να επιχορηγεί άνευ αντιτίμου το 50% των επενδύσεων των ιδιωτικών εταιριών, αλλά αυτές να καρπώνονται στο ακέραιο το 100% της απόδοσης των επενδύσεων αυτών… Εν πάσει περιπτώσει...

Παράλληλα με τις ανωτέρω επενδύσεις, η χρήση του άνθρακα, που αποτελούσε τη βασική πρώτη ύλη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αντικαταστάθηκε σε σημαντικό βαθμό από το πολύ οικονομικότερο φυσικό αέριο. Κατά το έτος της ιδιωτικοποίησης το 92% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας βασιζόταν στον άνθρακα, το 7% στο πετρέλαιο, και μόνο 1% στο φυσικό αέριο. Μετά από 6 χρόνια, η χρήση του φυσικού αερίου είχε ανέλθει στο 23%. Συνεπεία όλων των ανωτέρω, το κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού στη Βρετανία μειώθηκε κατά 50%.

Όλα αυτά τα οφέλη όμως των εταιριών ηλεκτρισμού δε μεταφράστηκαν σε όφελος για τους καταναλωτές. Οι τιμές παρέμειναν αδικαιολόγητα υψηλές και τα «ενεργειακώς πτωχά» νοικοκυριά (αυτά που αναγκάζονται να δαπανούν πάνω από το 10% των εισοδημάτων τους σε λογαριασμούς ενέργειας) αυξήθηκαν από 2 σε 3,5 εκατ. νοικοκυριά. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Παγκόσμιας Τράπεζας οι εταιρίες ηλεκτρισμού κέρδισαν από όλη αυτή την ιστορία μεταξύ 9 - 11 Δις ευρώ, σε σημερινές ισοτιμίες (8,1 - 9,7 Δις στερλίνες). Το κράτος ωφελήθηκε ελάχιστα καθώς, μαζί με τα έσοδα από την πώληση, εκτιμάται πως κέρδισε όλα κι όλα κάπου 0,4 - 1,3 Δις ευρώ (0,4 - 1,2 Δις στερλίνες). Και οι καταναλωτές; Ααα, αυτοί ήταν οι μεγάλοι χαμένοι, έχασαν κάπου 1,4 - 5 Δις ευρώ (1,3 - 4,4 Δις στερλίνες). Μόνο μέσα σε μία 6ετία!!

Και αυτή ήταν η λεγόμενη καλή εξαετία. Έκτοτε, από το 1997 έως το 2002 οι τιμές αυξήθηκαν κατά 28% (4% πάνω κι απ’ τον πληθωρισμό), ενώ από το 2003 μέχρι το 2008 έχουν αυξηθεί κατά ακόμα 40% επιπλέον (8% ετησίως!!! κατά μέσο όρο). Παράλληλα, διαπιστώθηκε πως οι εταιρίες ηλεκτρισμού έκαναν μόνο επενδύσεις βραχείας απόδοσης, βασιζόμενες στις ήδη διαδεδομένες τεχνολογίες, προκειμένου να βγάλουν γρήγορα κέρδη και να περιορίσουν το ρίσκο, υπονομεύοντας τη μελλοντική ενεργειακή επάρκεια της Μ.Βρετανίας (που κινδυνεύει πλέον με σοβαρές ελλείψεις ενέργειας από το 2015) αλλά και την ίδια την πορεία και βιωσιμότητά τους απέναντι στο διεθνή ανταγωνισμό.

Τελικά, μετά από 20 χρόνια ιδιωτικοποίησης, η Ofgem (η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Μ.Βρετανίας), που ήταν ανέκαθεν ο πλέον ένθερμος υποστηρικτής της ιδιωτικοποίησης, αναγνώρισε πέρυσι κι επισήμως πως το μοντέλο της ιδιωτικοποιημένης αγοράς ενέργειας δεν δουλεύει, και πρότεινε την πώληση των εταιριών ηλεκτρισμού (και αερίου) στους καταναλωτές με τη βοήθεια ενός κρατικά ελεγχόμενου φορέα στα πρότυπα της παλαιάς κρατικής Βρετανικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού CEGB.
(βλ. πχ. σχετικό άρθρο του Guardian (http://www.guardian.co.uk/business/2010/feb/03/ofgem-uk-energy-supplies).

Το παράδειγμα της Βρετανίας δεν είναι το μόνο. Παρόμοιες και συχνά χειρότερες διαπιστώσεις θα βρει κανείς για όλες σχεδόν τις χώρες που ιδιωτικοποίησαν δημόσιες επιχειρήσεις. Το μοντέλο αυτό δε λειτουργεί, η πραγματικότητα αποδεικνύει πως ακόμα και ένα φαύλο και αναποτελεσματικό δημόσιο μονοπώλιο ή ολιγοπώλιο είναι πολύ καλύτερο από ένα ιδιωτικό μονοπώλιο ή ολιγοπώλιο ή καρτέλ ιδιωτικών συμφερόντων που τα κράτη αδυνατούν να ελέγξουν. Αντίθετα, αυτό που φαίνεται να λειτουργεί μέχρι στιγμής με καλά αποτελέσματα, είναι το άνοιγμα αγορών στον ανταγωνισμό και η συνύπαρξη ιδιωτικών και δημόσιων επιχειρήσεων που ανταγωνίζονται υγιώς μεταξύ τους. Η διεθνής εμπειρία δείχνει πως υπό συνθήκες ανταγωνισμού, η παραγωγικότητα του δημοσίου αυξήθηκε και οι υπηρεσίες βελτιώθηκαν, παράλληλα με των ιδιωτικών εταιριών, προς όφελος των καταναλωτών. Οι αγορές λειτουργούν αποτελεσματικότερα χωρίς οι καταναλωτές να είναι έρμαια των διαθέσεων ιδιωτικών συμφερόντων και, χάρη στην παρουσία του δημοσίου, λαμβάνουν χώρα απαραίτητες νέες επενδύσεις μακροπρόθεσμου χαρακτήρα που ο ιδιωτικός τομέας αδυνατεί να αναλάβει.

Κατά διαβολική σύμπτωση όμως, το παράδειγμα της Μ.Βρετανίας παρουσιάζει ανατριχιαστικές ομοιότητες με αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα τον τελευταίο χρόνο. Στην Μ.Βρετανία η τότε πρωθυπουργός M.Thatcher κήρυξε τον πόλεμο εναντίον του συνδικάτου των ανθρακωρύχων. Κατά σύμπτωση και εκεί ο πόλεμος ξεκίνησε από το ισχυρότερο συνδικάτο της χώρας, όπως έγινε και στην Ελλάδα με τη ΔΕΗ. Κατά σύμπτωση και εκεί το συνδικάτο αυτό σχετίζονταν με τη παραγωγή ενέργειας. Κατά περίεργη σύμπτωση και εκεί διοχετεύονταν διάφορες ατασθαλίες και σκάνδαλα των συνδικαλιστών στα ΜΜΕ, ώστε να επηρεάσουν την κοινή γνώμη να μην αντιδράσει στο ξεπούλημα της επιχείρησης, που τελικά υλοποιήθηκε, ανοίγοντας το δρόμο για την ιδιωτικοποίηση στη συνέχεια του συνόλου της δημόσιας περιουσίας της Μ. Βρετανίας…

Το μοντέλο αυτό πάντως δεν φαίνεται να ωφέλησε τα δημόσια οικονομικά της Μ.Βρετανίας η οποία έχει σήμερα μηδενική δημόσια περιουσία και βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας με συνολικό εξωτερικό χρέος που υπερβαίνει το 500% του ΑΕΠ της (πάνω από 8 τρισεκατομμύρια ευρώ, σε τρέχουσες ισοτιμίες).

 

Η Γερμανική Εταιρία Αποκρατικοποιήσεων μοντέλο για την Ελλάδα

Μετά από διεθνείς πιέσεις, το ελληνικό κοινοβούλιο ψήφισε προ μερικών εβδομάδων στο Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα λιτότητας τη σύσταση μιας εταιρείας για τις αποκρατικοποιήσεις. Ο κ. Γιούνγκερ, πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και Πρόεδρος του Eurogroup, ο Σουηδός υπουργός Οικονομικών, και Ολλανδοί πολιτικοί ηγέτες, έχουν επανειλημμένως υποστηρίξει πως  για την περίπτωση της Ελλάδας απαιτείται μία λύση κατά το πρότυπο της γερμανικής «Treuhand». Σκέψεις μεγάλων ανδρών που συναντώνται; ή μήπως υπόγειες διαδρομές και ταυτίσεις μεγάλων συμφερόντων;

Η Treuhand, ήταν η Γερμανική Εταιρία Αποκρατικοποιήσεων που συνεστήθη το 1990 με στόχο την ιδιωτικοποίηση της κρατικής περιουσίας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας (http://en.wikipedia.org/wiki/Treuhand). Ένα μοντέλο που προτείνεται σήμερα ως πρότυπο για την Ελλάδα. Η Γερμανική εταιρεία-πρότυπο ανέλαβε τη διαχείριση συνολικά 8.500 κρατικών φορέων και επιχειρήσεων, με περίπου 4 εκατ. εργαζόμενους, προκειμένου να τις ιδιωτικοποιήσει, με τη ελπίδα πως θα αναδομούνταν και θα εξυγιαίνονταν. Επίσης ανέλαβε κάθε πιθανό και απίθανο περιουσιακό στοιχείο της πρώην Ανατολικής Γερμανίας (από δημόσια γη 2,4 εκατ. εκταρίων, ως τα κτήρια του στρατού και της Στάζι, μέχρι και την περιουσία των πολιτικών κομμάτων). Η αξία των επιχειρήσεων και των ακινήτων είχε υπολογιστεί τότε μεταξύ 200-600 Δις γερμανικών μάρκων (100-300 Δις ευρώ, βάσει της ισοτιμίας ένταξης της Γερμανίας στο ευρώ).

Στόχος του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων ήταν η αποκομιδή κερδών ύψους 600 εκατ.  ευρώ σε ορίζοντα 4ετίας. Αλλά κατέληξε μέσα σε τέσσερα χρόνια με...χρέη 135 Δις ευρώ!! (270 Δις μάρκα) τα οποία φυσικά επιβαρύνθηκαν οι γερμανοί φορολογούμενοι. Οι νέοι ιδιοκτήτες είχαν αναλάβει την υποχρέωση να επενδύσουν 142 Δις μάρκα (70 Δις ευρώ), που ποτέ δεν τήρησαν. Πάνω από 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους και η πάλαι ποτέ ισχυρή βιομηχανία της πρώην Ανατολικής Γερμανίας αποβιομηχανοποιήθηκε πλήρως. Σαράντα δύο χιλιάδες ακίνητα (σε σύνολο 104.000) επεστράφησαν σε παλιούς ιδιοκτήτες, ενώ 62.000 οικόπεδα πουλήθηκαν σε τιμές συμβολικές σχεδόν μηδενικές, μαζί με 1.500.000 εκτάρια χωραφιών και λιβαδιών και 770.000 εκτάρια δασών. Ο διευθύνων σύμβουλος της Treuhand δολοφονήθηκε, τον Απρίλιο του 1991 από «τρομοκρατική» επίθεση καθώς φέρεται πως είχε αναπτύξει δοσοληψίες με το οργανωμένο έγκλημα. Η Treuhand έκλεισε τελικά με χρέος 270 Δις μάρκων (135 Δις ευρώ) που ανέλαβε το ομοσπονδιακό κράτος να πληρώσει.

Οι Γερμανοί δεν έχουν ξεχάσει ακόμα το τέλος που είχε η «ιδιωτικοποίηση» της πρώην Ανατολικής Γερμανίας: Ξεπούλημα της ανατολικογερμανικής οικονομίας, δίκες κατά οικονομικών εγκλημάτων και αναζήτηση εξαφανισμένων επιδοτήσεων. Σύμφωνα με τον ίδιο τον γερμανικό Τύπο, η Treuhand ήταν το πιο διεφθαρμένο, διαπλεκόμενο ακόμη και με το οργανωμένο έγκλημα, ίδρυμα που υπήρξε ποτέ στο έδαφος της Γερμανίας από την εποχή του χιτλερισμού. Ακόμα και σήμερα οι φάκελοι Treuhand δεν έχουν κλείσει. Πάνω από 500 ποινικές έρευνες εκκρεμούν αυτή τη στιγμή στη γερμανική δικαιοσύνη για την Treuhand (για δωροδοκίες στελεχών της, υποθέσεις απάτης κλπ κλπ.).

Κι όμως, στην Ελλάδα η ίδρυση μιας τέτοιας εταιρίας μόλις ψηφίστηκε, και κυβέρνηση, τρόϊκα και τα δημοσιογραφικά ρουλεμάν κάνουν αββαααβαβα την εκχώρηση κάθε πιθανού κι απίθανου περιουσιακού στοιχείου της χώρας σε Εταιρία Ελεγχόμενη από την τρόϊκα… 

 

Επιμύθιο

Η κρίση χρέους στην Ελλάδα και σε ολόκληρο τον κόσμο προσφέρει μια μεγάλη ευκαιρία για αναδιανεμητικές πολιτικές υπέρ των ισχυρών διεθνών ιδιωτικών συμφερόντων του μονοπωλιακού καπιταλισμού. Έτσι καταρτίστηκε εσπευσμένα και στην Ελλάδα η λίστα εκποίησης της δημόσιας περιουσίας με ρυθμούς fast track, με τη διαδικασία του «κατεπείγοντος» χωρίς στρατηγικό πλάνο, παραβλέποντας το πρόβλημα του χρέους σε σχέση με τα αναμενόμενα μελλοντικά εισοδήματα και τη διασφάλιση πόρων στο μέλλον για το ελληνικό κράτος. Λιμάνια, αεροδρόμια, σιδηρόδρομοι, αυτοκινητόδρομοι, ενέργεια, ορυκτά, πολεμική βιομηχανία, μεταλλευτικά δικαιώματα, ταχυδρομεία, μέχρι παραλίες, αρχαιολογικοί χώροι, ακόμα και το πόσιμο νερό… σε τιμές συμβολικές, καταστροφικές, που θα διευρύνουν τα ελλείμματα και θα γιγαντώσουν αντί να μειώσουν το χρέος.

Δυστυχώς, η κυβέρνηση επιχειρεί να εφαρμόσει μια αποτυχημένη και ξεπερασμένη συνταγή που σε καμία χώρα και σε καμία περίπτωση δεν είχε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σήμερα, όλες οι κυβερνήσεις, ακόμη και των ΗΠΑ και της Μ.Βρετανίας, αντιλαμβάνονται την ανάγκη ελέγχου και ρύθμισης των αγορών για την προστασία της οικονομίας και των πολιτών, ενώ λαμβάνουν μέτρα θωράκισης των στρατηγικών τους επιχειρήσεων –ακόμη και ιδιωτικών– έναντι επιθετικών εξαγορών από κερδοσκοπικά κεφάλαια. Αν υλοποιηθούν τα σχέδια της κυβέρνησης, η Ελλάδα θα είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα στην οποία τα πάντα θα είναι ιδιωτικά ή θα ελέγχονται από αντίστοιχους οργανισμούς και φορείς άλλων χωρών.

Τα θανατηφόρα είδωλα

1) Ξέρετε τα παρακάτω ονόματα;

Elvis Presley, Brian Jones, Jimi Hendrix, Janis Joplin, Jim Morrison, Kurt Cobain, Louis Chauvin, Robert Johnson, Nat Jaffe, Jesse Belvin, Dickie Pride, Alan Wilson, Arlester "Dyke" Christian, Richey James Edwards, Ron 22, Pigpen McKernan, Dave Alexander, Kristen Pfaff, Pete Ham, Gary Thain, Helmut  Kollen, Alexander Bashlachev, Mia Zapata, Sean Patrick McCabe, Jeremy Michael Ward, Bryan Ottoson, Valentin Elizalde, Orish Grinstead, Amy Winehouse.

Πρόκειται για «μουσικούς καλλιτέχνες» οι οποίοι πέθαναν άμεσα ή έμμεσα από τα ναρκωτικά. Άτομα «λαμπρά», «ευαίσθητα», «επαναστάτες» (και άλλες συναφείς μπούρδες) τα οποία μέσω της μουσικής τους διαμορφώνουν τις νεανικές συνειδήσεις σε αυτήν την άθλια εποχή.

2) Ξέρετε τα παρακάτω ονόματα;

J. Dilla, Apache, MC Breed, MC Trouble, Professor X, Cowboy, Buffy, Eazy E,  Grym Reaper aka Too Poetic (Gravediggaz), Big Pun , Big Mello, DJ Train, Huddy Combs, Left Eye, Subroc, Trouble T-Roy, Big Moe, Big Pun, Buffy, Guru, Cowboy, DJ Screw, Ol' Dirty Bastard, Pimp C.

Πρόκειται για «καλλιτέχνες» της ραπ, η οποία έχει πλέον μεγάλη πέραση στην νεολαία. Το κοινό τους γνώρισμα είναι ότι όλοι πέθαναν νέοι από αυτοκτονίες, ατυχήματα ή ασθένειες. Όλοι οι θάνατοι σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με ναρκωτικά. Και θα πρέπει να τονίσω ότι αισθάνομαι εθνικά υπερήφανος που έχουμε τόσους ηλίθιους Έλληνες «καλλιτέχνες» οι οποίοι πιθηκίζουν την νέα αυτή «μουσική».

3) Αλλά ΑΥΤΑ τα ονόματα τα ξέρετε;

Big Hawk, Big L, Billboard, Brandon Mitchell, Bugz, Charizma, Chip Banks, Doc Doom, Dolla, E-Moneybags, Fat Pat, Father Lord, Freaky Tah, Half-A-Mil, Jam Master Jay, La Banga, Lil Ruckie, Mac Dre, Mausberg, MC Rock, Michael Menson, Mista C, Proof, Scott La΄Rock, Seagram, Soulja Slim, Stack Bundles, Stretch,  Notorious B.I.G,  Tupac Shakur, X1, Yaki Kadafi.

Πρόκειται για «καλλιτέχνες» της ραπ, οι οποίοι πέθαναν ΟΛΟΙ σε ανταλλαγές πυροβολισμών μεταξύ συμμοριών.

Γιατί τα λέω όλα αυτά και σας πρήζω χωρίς λόγο; 
Γιατί δεν ασχολούμαι μόνον με τα οικονομικά έτσι όπως σας τα σερβίρουν για να τα καταπιείτε; Γιατί κατά τον Πλάτωνα η μουσική παίζει σημαντικό ρόλο στην διαπαιδαγώγηση των νέων.

Μπορεί βέβαια να πιστεύετε ότι το να πεθάνει κανείς από ναρκωτικά ή πυροβολισμούς συμμοριών, δεν έχει καμία σημασία στην «ποιότητα» της μουσικής την οποία γράφει, ούτε και στην επίδραση που ασκεί στους νέους. Πιστεύετε ότι θέλετε, αλλά αυτό που πιστεύετε δεν είναι κατ΄ ανάγκην και σωστό.

Το Σύστημα σήμερα προωθεί και διαφημίζει έναν ψυχοφθόρο τρόπο ζωής. Ηθοποιοί και τραγουδιστές πρέπει να είναι το «όνειρο» κάθε ανθρώπου. Οι καταναλωτές-πρόβατα ταυτίζονται με το προωθούμενο «είδωλο». Δεκαετίες μετά τον θάνατο του Έλβις Πρίσλεϊ, συνεχίζουν να υπάρχουν φανατικοί λάτρεις του «καλλιτέχνη» που ντύνονται σαν και αυτόν και αγοράζουν μανιωδώς οτιδήποτε σχετίζεται με αυτόν.

Τελευταίο παράδειγμα προώθησης η Amy Winehouse. Τα ΜΜΕ μας βομβαρδίζουν συνέχεια με ειδήσεις για «παγκόσμια θλίψη» και για «εκατομμύρια θαυμαστές». Δεν είδα ποτέ κάποια είδηση για «παγκόσμια θλίψη» σχετικά με τις γενοκτονίες που συμβαίνουν πχ στην Σομαλία αυτήν την στιγμή.

 Αν κάποιος προσέξει θα παρατηρήσει ότι η δυτική μουσική (ρόκ, ράπ χίπ-χοπ, χέβι μέταλ, κλπ) πηγαίνει χέρι-χέρι με τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και το τσιγάρο.

Ακόμα και στην Ελλάδα που τα πράγματα ήταν -μέχρι τώρα- πιο αθώα υπάρχουν παραδείγματα τραγουδιστών, ηθοποιών και ατόμων της «show-biz» που εθίστηκαν στα ναρκωτικά ή στο αλκοόλ.

Έτσι τα σημερινά πιτσιρίκια –τα οποία το ίδιο το Σύστημα τα λανσάρει σαν «ώριμα»- πριν καλά-καλά μάθουν να δένουν τα κορδόνια τους:

- Βλέπουν στην τηλεόραση «γοητευτικές»  τηλεπαρουσιάστριες με πέντε παιδιά να χωρίζουν για τρίτη φορά για να παντρευτούν τον «έρωτά» τους.

-Παρακολουθούν κινηματογραφικά έργα όπου τα πιτσιρίκια που θα πάνε στην πρώτη γυμνασίου ψάχνουν να βρουν παρατσούκλια (Big-T κλπ) για να είναι «cool» στο σχολείο.

-Μαθαίνουν  σε άλλα πιτσιρίκια πως φιλάνε τα κορίτσια, πως χρησιμοποιούν την γλώσσα μέσα στο στόμα για να τα «ανάψουν» και άλλα τέτοια εκπαιδευτικά.

-Παρακολουθούν «νεανικές» σειρές όπου η πιτσιρίκα μένει έγκυος και κάνει δολοπλοκίες με τις φίλες τις για το ποιόν θα αφήσει και ποιον θα παντρευτεί.

-Θεοποιούν παραμορφωμένα είδωλα σαν την Lady Gaga.

-Χοροπηδάνε όλα μαζί ακούγοντας τον «ροκ επαναστάτη» Παπακωνσταντίνου να τραγουδάει: «Είμαστε νέοι και τα ΘΕΛΟΥΜΕ ΟΛΑ ΤΩΡΑ». Αν ο Παπακωνσταντίνου ήξερε πόσο εξυπηρετεί το Σύστημα -το οποίο νομίζει ότι καταγγέλλει- δεν θα έγραφε καν αυτό το τραγούδι ή μάλλον δεν θα γινόταν καν τραγουδιστής.

Έχετε σκεφτεί εσείς όλοι οι «ώριμοι» και « έμπειροι» τι σημαίνει ΤΑ ΘΕΛΩ ΟΛΑ ΤΩΡΑ και πως θα τα εκλάβει ένας ανώριμος πιτσιρικάς; Είναι απλό:

Επειδή είναι αυτός πρέπει να έχει τα πάντα: ελευθερία, σεξ, λεφτά, διασκέδαση, αραλίκι, τσιγάρα, ναρκωτικά, αυτοκίνητα και όλα τα καλούδια του καπιταλιστικού συστήματος.

Εξάλλου αυτό μαθαίνει από μωρό: ότι πρέπει να έχει ότι γυαλιστερό εμφανίζεται και να κάνει ότι και οι διάσημοι ηθοποιοί και «καλλιτέχνες» (πχ Amy Winehouse).

Μετά φυσικά στις παραλίες βλέπετε τα πιτσιρίκια των 12 και 13 χρόνων να στρίβουν τσιγάρο παριστάνοντας τους «μεγάλους και ώριμους».

Να μας ζήσει το Σύστημα, να μας ζήσουμε και εμείς που το θεριέψαμε και φτάσαμε στο σημείο να διαστρέφουμε ακόμα και βασικά ανθρώπινα ένστικτα, τα οποία θα έπρεπε να μένουν ανέγγιχτα και να λειτουργούν «στην ώρα τους».

Στην χώρα της σφαλιάρας

Χρόνια τώρα μας βαράνε όλοι σφαλιάρες. Χρόνια τώρα μας προσβάλλουν και μας κατηγορούν σαν χαραμοφάηδες, κλέφτες, τεμπέληδες και απατεώνες.

Χρόνια τώρα τα ντόπια και ξένα κοράκια τρώνε τις σάρκες μας και εμείς καθόμαστε και τους ψηφίζουμε και από πάνω.

Δεν θα αλλάξει τίποτε βέβαια, γιατί οι τραπεζίτες και τα σκυλάκια τους δεν παίρνουν χαμπάρι από τέτοια, αλλά παρακαλώ δείτε αυτό το βίντεο που κυκλοφοράει στο διαδίκτυο.

Προβλήθηκε κατά τη διάρκεια του 9ου Ετήσιου Συνεδρίου του Ελληνοβρετανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου (BHCC) "REFORMINGHELLASACHALLENGE" στο Λονδίνο στις 28 Ιουνίου 2011.

ΔΙΕΘΝΕΣ ΒΡΑΒΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Το Χάρβαρντ βραβεύει τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 8 Ιουλίου 
Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ 
Μια μεγάλη είδηση για τη χώρα μας και τον ελληνικό πολιτισμό, με βαρύνουσα πολιτική σημασία, τόσο εξαιτίας της δύσκολης συγκυρίας που περνάει η Ελλάδα όσο και εξαιτίας της απειλής που δέχονται διεθνώς οι ανθρωπιστικές σπουδές και οι αντίστοιχες πανεπιστημιακές έδρες. 

Στο Χάρβαρντ έχει αναπτυχθεί ένας ενεργητικότατος «πυρήνας» υπέρ των ελληνικών γραμμάτων με κέντρο την Εδρα Σεφέρη Το αμερικανικό Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ θεσπίζει Διεθνές Βραβείο Ελληνικού Πολιτισμού. Μια ελληνική νίκη επί αμερικανικού εδάφους, μια και είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι αντίστοιχο για τα νεοελληνικά γράμματα και δη από κορυφαίο ίδρυμα των ΗΠΑ.

Το Διεθνές Βραβείο ανήκει στην Εδρα Σεφέρη του Χάρβαρντ, θα απονέμεται κάθε έτος αρχές Δεκεμβρίου στην Αθήνα και έχει τρεις κατηγορίες: Βραβείο Ποίησης, Βραβείο Πεζογραφίας και το Βραβείο Κριτικού Δοκιμίου-Επιστημονικής Μελέτης. Οι δύο πρώτες πρέπει να είναι αυστηρά στην ελληνική γλώσσα, ενώ η τρίτη μπορεί να είναι στην αγγλική, γερμανική, γαλλική, ισπανική ή ιταλική, όπως και ελληνική, αρκεί να αφορά τον ελληνικό πολιτισμό. Εκτός από το διαγωνιστικό μέρος των βραβείων, που θα συνοδεύεται και με χρηματικό έπαθλο (δεν ανακοινώθηκε), θα υπάρχουν και βραβεία «τιμής ένεκεν» για διεθνώς αναγνωρισμένους ελληνόφωνους ποιητές και πεζογράφους. Το βραβείο απευθύνεται σε συγγραφείς απ' όλο τον κόσμο, βάσει της αρχής της μη διάκρισης. Εμφαση πάντως δίνεται στους νέους δημιουργούς.

Τα πρώτα βραβεία θα απονεμηθούν τον Δεκέμβριο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας), οπότε θα πραγματοποιηθεί και η επίσημη παγκόσμια παρουσίαση της Harvard Early Modern and Modern Greek Library. Μια μοναδική διεθνώς εκδοτική σειρά για τη Μεσαιωνική και Νεότερη Ελληνική Γραμματεία. Ξεκινάει από τον 11ο αιώνα και φτάνει στον 21ο αιώνα.

Στα μέσα Νοεμβρίου θα ανακοινωθεί στους εννιά επικρατέστερους (τρεις για κάθε κατηγορία) η πρόκρισή τους στην τελική φάση του διαγωνισμού και θα κληθούν να παρουσιάσουν το έργο τους στο κοινό, σε ειδική εκδήλωση του Χάρβαρντ.

Το 2012 θα θεσμοθετηθεί και Βραβείο Μουσικής-Μουσικολογίας για Ελληνα συνθέτη.

Η εγκυρότητα των βραβείων δεν εξασφαλίζεται μόνο από το φορέα του, αλλά και από την κριτική επιτροπή, στα μέλη της οποίας βρίσκονται ο νομπελίστας Σέιμους Χίνι, η πρώην πρόεδρος των βραβείων Πούλιτζερ και μέλος Συμβουλευτικών Επιτροπών για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας Χέλεν Βέντλερ, ο σπουδαίος αρχαιοελληνιστής και ανθρωπολόγος αρχαίων κοινωνιών Μαρσέλ Ντετιέν, ο πρύτανης της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών και καθηγητής Γλωσσολογικής Ανθρωπολογίας στο UCLA Αλεσάντρο Ντουράντι κ.ά.

Σε εποχές παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, που πλήττει και την αμερικανική οικονομία, το Χάρβαρντ αναλαμβάνει ένα φιλόδοξο και δαπανηρό πρότζεκτ υπέρ του ελληνικού πολιτισμού. «Η εικόνα της χώρας μας και των ανθρώπων της έχει τρωθεί όσο ποτέ στο εξωτερικό με βδελυρή δυσφήμηση. Καταφέραμε να στρέψει το Χάρβαρντ την προσοχή του στον ελληνικό πολιτισμό, σε αυτή την εξαιρετικά δυσμενή οικονομική συγκυρία για τη χώρα, έπειτα από μεγάλες προσπάθειες μιας ομάδας ερευνητών, καθηγητών και διανοούμενων. Θέλαμε να αντιδράσουμε στη διάσπαση του κοινωνικοπολιτικού ιστού της χώρας» τονίζει ο καθηγητής και προέδρος της επιτροπής των βραβείων του Χάρβαρντ, Δημήτρης Γιατρομανωλάκης.

«Προσπαθούμε να βοηθήσουμε όσο γίνεται την κατάσταση, επειδή πιστεύουμε ότι δεν είναι η κατάλληλη ώρα να είμαστε απαισιόδοξοι. Ο πολιτισμός και η ελληνική τέχνη μπορούν να προσφέρουν πολλά. Μπορεί στη οικονομία να μην τα πηγαίνουμε καλά, αλλά υπάρχουν σημαντικότατοι τομείς που πρέπει να προβάλουμε. Πρέπει να διεθνοποιήσουμε τα ελληνικά γράμματα. Ηταν εξαιρετικά δύσκολο το Χάρβαρντ να δώσει το trademark του και στη σειρά Early Modern and Modern Greek Library, που συνεχίζει το τεράστιο τμήμα για την αρχαιότητα της Loeb Classical Library. Το καταφέραμε. Θα είναι η πρώτη φορά παγκοσμίως που η ελληνική λογοτεχνία, από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας, θα γίνει γνωστή στον αγγλόφωνο κόσμο» προσθέτει ο Δ. Γιατρομανωλάκης. Εδώ και τέσσερα χρόνια είναι συνδιευθυντής μαζί με τον καθηγητή Κριτικής Θεωρίας και Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο Χάρβαρντ, Παναγιώτη Ροϊλό, του προγράμματος Cultural Politics στο Weatherhead Center for International Affairs. Πρόκειται για το πρώτο πρόγραμμα διεθνώς στο οποίο οι ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες συνδέονται με τον πολιτισμό.

* Στη σειρά Harvard Early Modern and Modern Greek Library έχουν ήδη κυκλοφορήσει τα «154 ποιήματα» του Καβάφη, σε επιμέλεια-μετάφραση Τζορτζ Τσιόλις, ενώ αναμένεται να εκδοθούν τρεις τόμοι με επιλεγμένη ποίηση των Ελύτη, Εγγονόπουλου και Λιοντάκη, σε μετάφραση Ντέιβιντ Κόνολι.***

Μοντέλλο η Νορβηγία

Ήρθε πιά το πλήρωμα του χρόνου. Αφού οι διεθνείς τοκογλύφοι έφεραν σε πλήρες αδιέξοδο την ελληνική οικονομία και κοινωνία με τις πολιτικές του μνημονίου, ήρθε η ώρα να βάλουν χέρι στα ασημικά του σπιτιού. Πουλήστε, να γλυτώσετε, μας λένε φίλοι, σύμμαχοι και εταίροι. Πουλήστε ό,τι έχετε και δεν έχετε. Τη φιλοσοφία της τρόικας αποτύπωσε με εξαιρετική σαφήνεια ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στις 17/5:
«Δεν θα απέκλεια μια μορφής αναδιάταξης (του χρέους), αλλά αυτό δεν αποτελεί μεμονωμένη απάντηση. Πρώτα χρειαζόμαστε νέα μέτρα από την Ελλάδα για να φτάσει τους δημοσιονομικούς στόχους του 2011. Έπειτα πρέπει να έχουμε τη διαβεβαίωση ότι το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων θα φτάσει σε έναν ικανοποιητικό για εμάς όγκο. Ύστερα θα δούμε αν χρειάζονται συμπληρωματικά μέτρα. Και μόνο τότε, αν εκπληρωθούν όλοι αυτοί οι όροι, μπορούμε να συζητήσουμε θέμα αναδιάταξης. Δεν είναι αναδιάταξη ή τίποτα. Είναι μέτρα, μέτρα και μέτρα και μετά ίσως αναδιάταξη».

Ξεπούλημα αίσχους
Με άλλα λόγια, η φιλοσοφία της τρόικας είναι απλή. Θα πρέπει διαρκώς να υιοθετούνται απανωτά μέτρα, που ξέρουν εξαρχής ότι δεν μπορούν να συγκρατήσουν το χρέος. Όμως οδηγούν την κοινωνία στην απελπισία και σε κατάσταση τέτοια που μπορεί να δεχτεί εύκολα εκβιασμούς και πιέσεις. Κι όταν έχει προχωρήσει το ξεπούλημα, τότε ίσως συζητήσουν κάποια αναδιάταξη, που εκ προοιμίου ξέρουν ότι δεν μπορούν να την εφαρμόσουν σε ολόκληρο το δημόσιο χρέος της Ελλάδας.
Έτσι λοιπόν στήθηκε το σκηνικό για τη δεύτερη φάση, της πέμπτης ιστορικά, χρεοκοπίας της Ελλάδας. Μέτρα, μέτρα και μέτρα, μαζί με γενικευμένο ξεπούλημα.
Η κυβέρνηση βιάστηκε να ανακοινώσει την πρώτη φουρνιά των λεγόμενων αποκρατικοποιήσεων. Αυτό, σύμφωνα με ανακοίνωση της Διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων στις 18/5, προβλέπει αναλυτικά:
Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών κ. Παπακωνσταντίνου, τα εκτιμώμενα έσοδα από το πρώτο κύμα αποκρατικοποιήσεων εντός του 2011 εκτιμώνται σε 3,5 έως 5,5 δισ. ευρώ. Το δεύτερο κύμα εντός του 2012 εκτιμάται ότι θα αποφέρει άλλα 4 με 6 δισ. ευρώ. Ενώ το τρίτο κύμα εντός του 2013 θα δώσει γύρω στα 4,5 με 5,5 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια, σε σύνολο το τριετές αυτό πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων θα αποφέρει 12 - 17 δισ. ευρώ.
Δεν θα ασχοληθούμε εδώ με το αν και κατά πόσο θα μπορέσει να πιάσει αυτές τις αποδόσεις. Ας υποθέσουμε ότι τις πιάνει. Έτσι η κυβέρνηση καλείται να πουλήσει περιουσία και επιχειρήσεις αξίας άνω των 120 δισ. ευρώ έναντι 12 - 17 δισ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά θα πάνε κατευθείαν στους δανειστές.
Πόσο θα ελαφρύνουν την εξυπηρέτηση του χρέους; Ελάχιστα. Μόνο τη διετία 2012-2013 οι δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους θα ξεπερνούν τα 100 δισ. ευρώ. Επομένως αυτά που αναμένει η κυ¬βέρνηση να πιάσει από τις αποκρατικοποιήσεις είναι σταγόνα στον ωκεανό.
11 εκατ. παρείσακτοι
Η Ελλάδα είναι ένα πολύ προνομιακό οικόπεδο σε μια εξαιρετικά συμφέρουσα περιοχή του κόσμου. Έχει όμως ένα κακό. Διαθέτει 11 εκατομμύρια παρείσακτους. Γι’ αυτό και το ξεπούλημα δεν ξεκίνησε με τη δημόσια περιουσία και τις αποκρατικοποιήσεις, αλλά με τον ανθό της ελληνικής κοινωνίας, τη νέα γενιά εργαζομένων. Προκειμένου να επιβιώσει, όλο και μεγαλύτερο μέρος της νέας γενιάς φεύγει ή σχεδιάζει να φύγει στο εξωτερικό σε αναζήτηση καλύτερου μέλλοντος. Όταν μια κοινωνία ξεπουλάει έτσι τη νέα γενιά της είναι καταδικασμένη.
Το πιο σημαντικό όμως είναι άλλο. Αν τα πουλήσει όλα το κράτος, με τι θα μπορέσει να συμβάλει στην ανάπτυξη της χώρας και στην ανάκαμψη της οικονομίας; Τι άλλο θα χρειαστεί να πουλήσει εθνικό έδαφος; Μάλλον ναι, μιας και με τη Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης η χώρα παραιτείται ρητά «άνευ όρων και αμετάκλητα» από την εθνική της κυριαρχία. Κι επομένως είναι δυνατή ακόμη και η εκποίηση εθνικού εδάφους. όταν ανακαλύψει η κυβέρνηση και η τρόικα ότι ακόμη και ολόκληρη η δημόσια περιουσία δεν είναι αρκετή για να εξυπηρετηθεί το χρέος; Μήπως το το εθνικό έδαφος; Μάλλον ναι, μιας και με τη Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης η χώρα παραιτείται «άνευ όρων και αμετάκλητα», όπως ρητά αναφέρεται, από την εθνική της κυριαρχία. Κι επομένως είναι δυνατή ακόμη και η εκποίηση εθνικού εδάφους.
Στα ερωτήματα αυτά απαντά η διατεταγμένη δημοσιογραφία με κραυγές περί σπάταλου και διογκωμένου κράτους. Μάλιστα ορισμένοι παπαγάλοι συγκεκριμένων παρασιτικών επιχειρηματικών συγκροτημάτων που ελέγχουν τα ΜΜΕ είπαν ότι η Ελλάδα είναι το τελευταίο κομμουνιστικό κράτος της Ευρώπης.
Προφανώς οι κύριοι αυτοί τα έχουν χάσει τελείως. Επειδή λέγονται απίστευτες ανοησίες σχετικά με το μέγεθος του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα οφείλουμε να διευκρινίσουμε ορισμένες στοιχειώδεις αλήθειες.
Επιλεκτική σπατάλη
Ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα δεν είναι τόσο διογκωμένος όσο λένε. Από τα στοιχεία του Πίνακα 1 της Eurostat διαπιστώνουμε ότι το μέγεθος του δημόσιου τομέα με όρους συνόλου δαπανών της γενικής κυβέρνησης βρίσκεται περίπου στον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης. Για ολόκληρη την περίοδο 1999-2010.
Κι όχι μόνο αυτό. Αν παρατηρήσει κανείς τα στοιχεία προσεκτικά θα δει ότι κατά κανόνα όσο πιο ανεπτυγμένη είναι μια οικονομία τόσο μεγαλύτερο κράτος διαθέτει. Είναι τυχαίο που η Δανία, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Αυστρία, η Φινλανδία, η Σουηδία κ.ο.κ., έχουν αρκετά πιο διογκωμένους δημόσιους τομείς; Μήπως αυτές οι χώρες είναι κομμουνιστικές ή σοβιετικές και δεν το ξέρουν; Κι αν για την κρίση και το χρέος φταίει το μεγάλο, κακό και σπάταλο κράτος, τότε γιατί αυτές οι χώρες δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα χρεοκοπίας όπως η Ελλάδα;
Είναι αλήθεια ότι το δημόσιο στην Ελλάδα είναι διεφθαρμένο και παρασιτικό. Αυτό δεν οφείλεται στο μέγεθός του, ούτε στις σπατάλες του. Άλλωστε το ελληνικό δημόσιο είναι επιλεκτικά σπάταλο. Ενώ διαθέτει τις χαμηλότερες δαπάνες στην Ε. Ε. για υγεία και παιδεία, δαπανά ταυτόχρονα σχεδόν τα διπλάσια, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στις κρατικές προμήθειες από τον μέσο όρο της Ε.Ε.
Όταν πρόκειται για ημέτερους, κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες και μεγαλοεργολάβους, Έλληνες και ξένους, το ελληνικό δημόσιο είναι σπάταλο όσο εκεί που δεν παίρνει. Όταν πρόκειται για τις βασικές κοινωνικές ανάγκες του λαού, τότε πάντα συμβαίνει το δημόσιο ταμείο να μην επαρκεί.
Υπόδειγμα
Το βασικό πρόβλημα με τον δημόσιο τομέα δεν είναι πόσο μεγάλος ή μικρός είναι. Άλλωστε το πόσο μεγάλος χρειάζεται να είναι ένας δημόσιος τομέας εξαρτάται από το τι κοινωνία και τι οικονομία θέλει κανείς. Αν θέλουμε μια κοινωνία έρμαιο της αγοράς, τότε ο δημόσιος τομέας πρέπει να είναι μικρός. Γι’ αυτό άλλωστε και όσο πιο ευάλωτη, όσο πιο σαθρή είναι μια οικονομία, όσο πιο «τριτοκοσμική» είναι μια χώρα, τόσο πιο περιορισμένο, ισχνό, παρασιτικό και διεφθαρμένο δημόσιο τομέα έχει.
Αντίθετα, αν θέλουμε μια κοινωνία με ανεπτυγμένες υποδομές και υπηρεσίες αντίστοιχες των απαιτήσεων των πιο ζωτικών αναγκών της, αν θέλουμε μια θωρακισμένη οικονομία απέναντι στα ιδιωτικά μονοπώλια και την ασυδοσία των αγορών, με αναπτυξιακή δυναμική, τότε είμαστε υποχρεωμένοι να έχουμε έναν μεγάλο και ανεπτυγμένο δημόσιο τομέα όχι μόνο στο επίπεδο των υπηρεσιών, αλλά και στο επίπεδο της επιχειρηματικής δράσης.
Για να γίνει κατανοητό αυτό θα χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα. Ποια οικονομία σήμερα στην Ευρώπη έχει τα λιγότερα οικονομικά προβλήματα από την παγκόσμια ύφεση;
Η Νορβηγία.
Η χώρα αυτή δεν έχει προς το παρόν παρουσιάσει τα συμπτώματα κρίσης και ύφεσης που κατατρέχουν όλες τις άλλες χώρες της Ευρώπης, μικρές και μεγάλες. Είναι τυχαίο ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει σε μια οικονομία που δεν συμμετέχει ούτε στην Ε.Ε. ούτε στην Ευρωζώνη; Όχι βέβαια. Το γεγονός ακριβώς ότι έχει διατηρήσει την ανεξαρτησία της είναι εκείνο που την έχει προστατέψει από τις οξείες εκδηλώσεις της κρίσης.
Η Νορβηγία ως ανεξάρτητη και καλά προστατευμένη εθνική οικονομία έχει κατά κεφαλή ΑΕΠ που φτάνει τα 95 χιλιάδες δολάρια. Το υψηλότερο κατά κεφαλή ΑΕΠ στην Ευρώπη (ανατολική και δυτική) μετά το Λουξεμβούργο. Πολύ ψηλότερο απ’ όλες τις μεγάλες οικονομίες της Ε.Ε., όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Βρετανία κ.ο.κ.
Η Ελλάδα μόλις και μετά βίας φτάνει τα 35 χιλιάδες δολάρια κατά κεφαλή ΑΕΠ. Η Νορβηγία, αν και με πληθυσμό λιγότερο από τον μισό της Ελλάδας, παράγει ΑΕΠ κατά 20% μεγαλύτερο από αυτό της χώρας μας. Θυμηθείτε το αυτό στις παρακάτω συγκρίσεις.
Συνεχίζει ακάθεκτη
Ο Πίνακας 2 παρουσιάζει τις επίσημες προβλέψεις για τη Νορβηγία τα επόμενα χρόνια. Σε μια εποχή βαθιάς ύφεσης της παγκόσμιας οικονομίας που έχει αγκαλιάσει ακόμη και τις πιο μεγάλες οικονομίες, η Νορβηγία συνεχίζει ακάθεκτη.
Σε μια εποχή όπου βασιλεύει η πιο άγρια μονόπλευρη λιτότητα και ο εκτροχιασμός της ανεργίας, στη Νορβηγία η ανεργία, αν και είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα, εξακολουθεί να μειώνεται. Ενώ ταυτόχρονα οι ετήσιες αποδοχές των εργαζομένων σε σταθερές τιμές αυξάνονται σημαντικά. Τι συμβαίνει; Πώς γίνεται και η Νορβηγία είναι μια τέτοια «παραφωνία» μέσα στη γενικευμένη παραζάλη των μέτρων κοινωνικής απελπισίας που θεωρούνται σήμερα μονόδρομος;
Μην βιάζεστε να μιλήσετε για πετρέλαια. Η Νορβηγία έχει περίπου τον ίδιο φυσικό και ορυκτό πλούτο με την Ελλάδα. Με μια διαφορά. Τον αξιοποιεί προς όφελός της υπό καθεστώς κρατικής

ιδιοκτησίας και δεν βιάζεται να τον ξεπουλήσει στον πρώτο τυχόντα επενδυτή της αγοράς. Η Ελλάδα επιπλέον έχει σοβαρά «συγκριτικά πλεονεκτήματα» που δεν έχει η Νορβηγία, όπως π.χ. τεράστιες δυνατότητες αγροτικής και μεταποιητικής ανάπτυξης. Με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν θα πνίγεται από τις ανοιχτές αγορές και την κοινή αγροτική πολιτική της Ε.Ε.

Τεράστιο, αλλά... πλεονασματικό δημόσιο!
Για μια συνοπτική εικόνα της Νορβηγίας κοιτάξτε τον Πίνακα 3. Ο πληθυσμός αυτής της χώρας ανέρχεται κοντά στα 5 εκατομμύρια, με δημογραφικά στοιχεία αρκετά όμοια με εκείνα του ελληνικού πληθυσμού. Αυτό όμως δεν την εμποδίζει από το να έχει ένα από το πιο ανεπτυγμένα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, το οποίο χρηματοδοτείται κυρίως από το Κρατικό Επενδυτικό Κεφάλαιο της Νορβηγίας, όπου καταλήγει το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων από το πετρέλαιο. Και τα παράξενα δεν σταματούν σ’ αυτό. Παρά το γεγονός ότι έχει σχεδόν τον μισό πληθυσμό από τον ελληνικό, διαθέτει σχεδόν τον ίδιο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων με εκείνον της Ελλάδας, γύρω στους 780 χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους. Και ώ του θαύματος δαπανά για τους μισθούς αυτών των δημοσίων υπαλλήλων πολύ παραπάνω απ’ ό,τι δαπανά το ελληνικό κράτος. Η Νορβηγία δαπανά το 14% του ΑΕΠ της για μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, ενώ η Ελλάδα με τον ίδιο αριθμό δημοσίων υπαλλήλων και με μικρότερο ΑΕΠ δαπανά μόλις το 11%.


Μονιμότητα!
Επιπλέον το καθεστώς εργασίας των δημοσίων υπαλλήλων της Νορβηγίας δεν περιλαμβάνει συμβασιούχους, ωρομίσθιους, συμβάσεις έργου κ.ο.κ., όπως στην Ελλάδα. Το ελληνικό δημόσιο απασχολεί το προσωπικό του με 17 διαφορετικά εργασιακά καθεστώτα. Η Νορβηγία διαθέτει ένα αποκλειστικά καθεστώς εργασίας στο δημόσιο, τη μονιμότητα.
Και τι συνέβη; Μήπως η Νορβηγία είναι στο χείλος της χρεοκοπίας; Κάθε άλλο. Ο προϋπολογισμός της είναι μονίμως πλεονασματικός, 10,6% του ΑΕΠ για το 2010. Ενώ το δημόσιο χρέος της φτάνει μόλις το 43,1% του ΑΕΠ της χώρας.
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Νορβηγία έχει προβεί και σε άλλα "θανάσιμα αμαρτήματα". Συντηρεί έναν τεράστιο αριθμό δημόσιων και δημοτικών επιχειρήσεων, πάνω από 3 χιλιάδες επιχειρήσεις, οι οποίες εκτός όλων των άλλων ανήκουν αποκλειστικά στο δημόσιο και παράγουν πλεονάσματα.
Με αυτά τα πλεονάσματα χρηματοδοτείται πάνω από το 50% των κρατικών εσόδων και έτσι το νορβηγικό κράτος δεν έχει την ανάγκη να γδέρνει φορολογικά τους πολίτες του και ιδίως τους εργαζομένους. Θα μπορούσε να αντισταθεί στην παγκόσμια ύφεση η Νορβηγία και να αναπτύσσεται χωρίς λιτότητες, περικοπές και ιδιωτικοποιήσεις, αν δεν διέθετε αυτόν τον εξαιρετικά εκτεταμένο, ισχυρό δημόσιο τομέα; Θα μπορούσε η Νορβηγία να ήταν στην ίδια πλεονεκτική θέση, αν είχε κάνει το θανάσιμο λάθος να ενταχθεί στην Ε.Ε. και είχε παραδώσει το νόμισμα, την οικονομία και την κυριαρχία της στην Κομισιόν και την ΕΚΤ; Ούτε κατά διάνοια!
Τι φταίει λοιπόν και στην Ελλάδα δεν μπορούμε να έχουμε μια αντίστοιχη οικονομία; Το μεγάλο και σπάταλο κράτος; Οι "κοπρίτες" δημόσιοι υπάλληλοι; Ή όλος εκείνος ο συρφετός που μας κυβερνά δεκαετίες τώρα με τις πλάτες της πιο παρασιτικής και ληστρικής ολιγαρχίας που έχει γνωρίσει η ιστορία;
Ο ίδιος συρφετός και η ίδια η ολιγαρχία που πασχίζουν σήμερα να ολοκληρώσουν τη λεηλασία της χώρας με το γενικό ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και του κράτους. Ο ίδιος συρφετός που αδίστακτα φορολογεί ακόμη και τους ανέργους για να πληρώσει τους διεθνείς τοκογλύφους και διώχνει μαζικά τη νέα γενιά από αυτή τη χώρα υπό καθεστώς γενικευμένης απόγνωσης και απελπισίας.

* O Δημήτρης Καζάκης είναι οικονομολόγος-αναλυτής με επαγγελματική διαδρομή σε επιχειρήσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Αρθρογραφεί στην εφημερίδα Ποντίκι, στο περιοδικό Hellenic Nexus και στην ιστοσελίδα inprecor.gr.